aris, ngày Giáng Sinh thứ hai, 1908

Ông Kappus thân mến, ông nên biết tôi vui nhường nào khi nhận được bức thư rất hay của ông. Tôi thấy những tin thực tế và rõ ràng, như bao giờ cũng vậy, mà ông vừa cho biết có vẻ tốt đẹp, và càng ngẫm nghĩ tôi càng thấy là thật sự tốt đẹp. Lẽ ra tôi định viết cho ông vào đêm Giáng Sinh, nhưng mùa đông này tôi sống liên tục và nhiều lẽ trong công việc, thế là cái lễ cổ truyền đến nhanh quá, hầu như tôi chẳng có thời gian sắm sửa những đồ cần thiết nhất, lại càng ít thời gian để viết thư.

Nhưng những ngày lễ này tôi nghĩ nhiều đến ông và hình dung ông âm thầm ra sao trong chốn xa biệt cô đơn giữa núi non hoang vu với những ngọn gió lớn phương nam quật xuống như muốn nuốt phăng từng mảng núi.

Sự yên tĩnh nơi ấy phải mênh mông lắm mới đủ chỗ cho những âm thanh và chuyển động như thế, và nếu tính thêm vào đó cả biển ngoài xa cũng hiện diện và cùng lên tiếng, có lẽ là tiếng sâu thẳm nhất trong hòa âm tiền sử này, thì tôi chỉ biết cầu cho ông hãy tin cậy và kiên nhẫn để sự cô đơn vĩ đại tự làm việc với chính nó, nó là thứ không thể xóa khỏi cuộc đời ông nữa; là một ảnh hưởng khuyết danh, tác động liên tục và nhẹ nhàng quyết định trong mọi trải nghiệm và hành động sắp tới của ông, cũng như dòng máu của tổ tiên trong chúng ta không ngừng chảy và hòa vào máu của chính ta để làm thành một thể duy nhất không lặp lại, là chúng ta, trong mỗi bước ngoặt của cuộc đời.

Vâng, tôi mừng là ông đã mang theo sự tồn tại chắc chắn, diễn tả được ấy, mang theo chức danh, quân phục, công vụ, tất cả những thứ hạn hẹp và sờ nắm được ấy, trong khung cảnh như thế, với một đội quân nhỏ và đơn độc, sẽ trở nên nghiêm túc và thiết thực, đòi hỏi một tinh thần phục vụ tỉnh táo vượt ra ngoài tính chất trò chơi và cái mất thời giờ của binh nghiệp, và chẳng những cho phép mà chính ra còn rèn giũa nên một khả năng sáng suốt độc lập. Và điều thiết yếu là chúng ta được ở trong những hoàn cảnh gây dựng nên chúng ta và đôi khi đặt chúng ta trước những sự tự nhiên vĩ đại.

Cả nghệ thuật cũng chỉ là một cách sống, và ta có thể sống như thế nào đó, không tự biết, mà chính là chuẩn bị cho nó; trong mỗi nghề nghiệp hiện thực ta gần gũi nó, làm hàng xóm của nó hơn là trong những thứ nghề phi hiện thực và nghệ nghẽo nửa mùa, những thứ này tỏ vẻ kề cận nghệ thuật, nhưng thực tế là chối bỏ và công kích nghệ thuật, đại loại như toàn bộ giới báo chí thường làm, cũng như hầu hết đám phê bình và ba phần tư cái gọi là và muốn được gọi là văn chương. Tóm lại, tôi mừng là ông đã qua được cái nguy cơ rơi vào chỗ đó, và đang cô đơn và dũng cảm có mặt ở đâu đó giữa một hiện thực thô ráp. Mong rằng năm mới đến sẽ bảo toàn và tiếp sức cho ông.

Thân ái,

Rainer Maria Rilke

Hết