nh lửa lò sưởi nhảy múa trên tường bếp tại Chái Nhà Xanh, buổi tối đầu xuân se se lạnh; những âm thanh khẽ khàng ngọt ngào ban đêm vẳng lại qua cửa sổ phía Đông đang mở rộng. Bà Marilla đang ngồi bên lò sưởi - ít nhất là cơ thể bà đang ngồi ở đó. Tinh thần bà, với đôi chân nhanh nhạy tuổi thanh xuân, đang rong ruổi trên các nẻo đường kỷ niệm xưa cũ. Dạo gần đây bà Marilla dành khá nhiều thời gian cho việc mơ mộng, trong khi lẽ ra bà phải đan áo cho hai đứa trẻ sinh đôi.

“Chắc là mình đã già rồi,” bà tự nhủ.

Thế nhưng bà Marilla chẳng mấy thay đổi trong chín năm qua, ngoại trừ thân hình có phần gầy guộc và xương xẩu hơn, mái tóc muối tiêu điểm bạc nhiều hơn vẫn được vấn lên theo đúng kiểu cũ, với hai chiếc trâm cài xuyên qua - phải chăng chúng cũng là những chiếc trâm cài của chín năm trước? Nhưng nét mặt của bà đã thay đổi hoàn toàn; nếp nhăn quanh miệng ám chỉ khiếu hài hước nay càng ngày càng mở rộng; đôi mắt hiền hòa hơn, tình cảm hơn, nụ cười thường xuyên hơn và dịu dàng hơn.

Bà Marilla đang ngẫm nghĩ về cả cuộc đời mình, tuổi thơ chật vật nhưng không hẳn thiếu hạnh phúc, những giấc mơ đào sâu chôn chặt, niềm hy vọng sớm thui chột của thời thiếu nữ, sau đó là tuổi trung niên kéo dài đơn điệu, xám xịt, bó hẹp. Và sự xuất hiện của Anne - đứa bé đầy sức sống, giàu trí tưởng tượng, nồng nhiệt với trái tim ngập tràn tình yêu đã tô điểm thêm sắc màu, hơi ấm và ánh hào quang cho thế giới, khiến cuộc sống khô cằn của bà nở rộ như hoa hồng. Bà Marilla cảm thấy trong sáu mươi năm cuộc đời, bà chỉ sống thực sự trong chín năm kể từ ngày Anne xuất hiện. Và tối mai Anne sẽ về nhà.

Cánh cửa bếp mở ra. Bà Marilla nhìn lên cứ nghĩ sẽ thấy bà Lynde. Anne đứng trước mặt bà, cao ráo với đôi mắt lấp lánh, tay ôm đầy hoa dương mai và hoa violet.

“Anne Shirley!” bà Marilla kêu lên. Lần đầu tiên trong đời, bà bất ngờ đến mức quên đi tính dè dặt bẩm sinh; bà ôm lấy cô gái và cả bó hoa áp sát vào trái tim mình, nồng nhiệt hôn lên mái tóc sáng màu và khuôn mặt dịu dàng của Anne. “Ta cứ nghĩ tối mai cháu mới về tới. Cháu đi từ Carmody về bằng cách nào?”

“Đi bộ, bác Marilla yêu quý nhất trên đời ạ. Hồi học trường Queen chẳng phải cháu từng đi như vậy cả mấy chục lần sao? Ngày mai ông đưa thư sẽ đem giúp hòm đồ đạc của cháu về; cháu đột nhiên cảm thấy nhớ nhà quá, nên về sớm hơn một ngày. Và ôi! Cháu đã có một cuộc đi dạo tuyệt vời dưới ánh chạng vạng tháng Năm; cháu dừng lại ở cánh đồng hoang hái những bông hoa dương mai này; cháu băng qua thung lũng Tím, nơi đó giờ chẳng khác gì một cái bát lớn chứa đầy hoa violet, những đóa hoa nhuộm màu trời ngăn ngắt. Ngửi chúng xem, bác Marilla - và đắm chìm trong chúng.”

Marilla chiều ý ngửi ngửi, nhưng bà quan tâm tới Anne hơn là việc đắm chìm trong hoa tím.

“Ngồi xuống nào, bé con. Chắc cháu mệt lắm rồi. Ta sẽ lấy đồ cho cháu ăn tối.”

“Đêm nay mặt trăng đáng yêu nhô lên khỏi những ngọn đồi, bác Marilla ơi, và ôi, dàn đồng ca ếch cất tiếng hát đưa cháu từ Carmody về tận nhà! Cháu thích nghe bài nhạc ếch lắm. Nó dường như gắn liền với tất cả các hồi ức hạnh phúc nhất về các buổi tối mùa xuân xưa cũ. Và nó luôn luôn nhắc cháu nhớ đến đêm đầu tiên cháu đến nơi này. Bác còn nhớ không, bác Marilla?”

“Ừ, có chứ,” bà Marilla nhấn giọng. “Ta chẳng bao giờ quên được đêm đó.”

“Năm ấy bọn chúng cũng gào thét hát hò y như thế trong đầm lầy và ven suối. Lúc hoàng hôn, cháu thường lắng nghe tiếng chúng kêu bên cửa sổ, tự hỏi làm sao giọng chúng lại có thể vừa vui sướng lại vừa buồn bã cùng một lúc được. Ôi, nhưng được về nhà thật tuyệt! Redmond thì lộng lẫy và Bolingbroke thú vị - nhưng Chái Nhà Xanh mới là tổ ấm.”

“Hè này Gilbert không về nhà, ta nghe nói thế,” Marilla nói.

“Vâng ạ.” Có gì đó trong giọng Anne khiến bà Marilla liếc mắt nhìn cô vẻ dò xét, nhưng Anne chỉ vờ như đang chăm chú cắm những đóa hoa violet vào bát. “Nhìn này, trông chúng thật tươi đẹp quá, phải không?” cô nói nhanh. “Năm tháng như một cuốn sách vậy, phải không bác Marilla? Trang mùa xuân được viết bằng hoa dương mai và hoa violet, trang mùa hè bằng hoa hồng, trang mùa thu bằng lá phong đỏ và trang mùa đông bằng cây nhựa ruồi và thường xanh.”

“Thế Gilbert thi có tốt không?” bà Marilla không bỏ cuộc.

“Cực kỳ tốt. Cậu ấy dẫn đầu lớp. Nhưng hai nhóc sinh đôi và bà Lynde đâu?”

“Rachel và Dora ở bên nhà ông Harrison. Davy xuống nhà Boulter chơi. Ta nghe thấy tiếng nó về rồi này.”

Davy sầm sầm chạy vào phòng, thấy Anne, dừng lại, và sau đó lao mạnh vào cô với tiếng rú vui sướng.

“Ôi, cô Anne, cháu mừng quá khi thấy cô! Này, cô Anne, cháu cao thêm hai phân tính từ mùa thu năm ngoái đấy. Bà Lynde vừa lấy thước đo cho cháu hôm nay, và này, cô Anne, nhìn răng cửa cháu này. Nó rụng rồi. Bà Lynde buộc một đầu sợi chỉ vào nó và đầu kia vào cửa, sau đó đóng sầm cửa lại. Cháu bán cho Milty lấy hai xu. Milty thu mua răng mà.”

“Thế nó mua răng để làm cái quái quỷ gì chứ?” Marilla hỏi.

“Để làm vòng cổ chơi trò tù trưởng da đỏ,” Davy giải thích rồi trèo vào lòng Anne. “Nó kiếm được mười lăm cái rồi, và còn đặt mua trước với mọi người nữa, do vậy, chẳng ai trong bọn cháu thèm thu thập răng làm gì. Cho cô biết nhé, dân nhà Boulter kinh doanh giỏi lắm.”

“Thế cháu có ngoan khi ở nhà bà Boulter không?” bà Marilla đanh giọng gặng hỏi.

“Có; nhưng này, bà Marilla, cháu chán ngoan ngoãn lắm rồi. “

“Cháu sẽ còn mau chán hơn nếu hư đấy, bé Davy à,” Anne khuyên.

“Ôi, vui được phút nào thì hay phút nấy, chẳng phải sao?” Davy kỳ kèo. “Sau đó cháu ân hận là được, phải không?”

“Ân hận không chỉ là hậu quả duy nhất khi hư đâu, Davy ạ. Cháu không nhớ lần trốn học lớp giáo lý mùa hè vừa rồi sao? Cháu bảo cô là hư thế thì chẳng đáng chút nào. Thế cháu và Milty làm gì hôm nay nào?”

“Ồ, chúng cháu câu cá và đuổi con mèo, tìm trứng và quát lại tiếng vọng. Có tiếng vọng to đùng trong lùm cây đằng sau kho nhà Boulter nhé. Này, tiếng vọng là gì hở cô Anne; cháu muốn biết.”

“Tiếng vọng là một nữ thần rừng xinh đẹp, Davy ạ, sống tận sâu trong rừng, và cười cợt thế gian từ giữa những ngọn đồi xa xôi.”

“Thế cô ấy trông thế nào?”

“Tóc và mắt nàng đen tuyền, nhưng cổ và cánh tay nàng trắng như tuyết. Người phàm chẳng thể nhìn thấy nàng đẹp đến nhường nào đâu. Nàng lẩn nhanh hơn cả nai và chúng ta chỉ biết về nàng qua giọng cười trêu chọc ấy thôi. Cháu có thể nghe thấy tiếng nàng gọi vào ban đêm, cháu có thể nghe thấy tiếng nàng cười dưới sao trời. Nhưng cháu chẳng bao giờ nhìn thấy nàng được. Nàng lập tức bay nhanh đi nếu cháu đuổi theo và cười cợt cháu từ ngọn đồi phía trước.”

“Thế có thật không hở cô Anne? Hay đó chỉ là xạo sự thôi?” Davy nhìn chằm chằm vào cô.

“Davy,”Anne kêu lên tuyệt vọng, “cháu không đủ lý trí để phân biệt đâu là truyện cổ tích đâu là lời nói dối sao?”

“Thế cái gì cứ xoen xoét từ lùm cây nhà Boulter vậy? Cháu muốn biết,” Davy kỳ kèo.

“Khi cháu lớn hơn một chút, Davy, cô sẽ giải thích cho cháu nghe.”

Nhắc đến chuyện tuổi tác rõ ràng đã chuyển hướng suy nghĩ của Davy, bởi sau vài ba giây trầm tư, cậu bé thì thầm một cách nghiêm túc:

“Cô Anne, cháu sẽ cưới vợ.”

“Khi nào vậy?” Anne hỏi với giọng nghiêm túc không kém.

“Ồ, đương nhiên là khi cháu lớn rồi.”

“Ôi, thật nhẹ cả người, Davy ạ. Ai có vinh dự ấy vậy?”

“Stella Fletcher; bạn ấy học chung lớp với cháu ở trường. Và cho cô Anne biết nhé, bạn ấy là cô gái đẹp nhất mà cô từng thấy đấy. Nếu cháu chết trước khi lớn cô sẽ coi chừng bạn ấy giúp cháu nhé cô?”

“Davy Keith, đừng có nói nhảm nhí nữa,” bà Marilla trầm giọng trách móc.

“Có nhảm nhí đâu mà,” Davy phản đối với giọng bị tổn thương. “Bạn ấy là vợ chưa cưới của cháu, và nếu cháu chết bạn ấy sẽ là góa phụ chưa cưới của cháu, phải không cô? Mà bạn ấy thì chẳng có lấy người nào chăm sóc ngoại trừ người bà già nua.”

“Thôi đi ăn tối đi, Anne,” bà Marilla khuyên, “và đừng khuyến khích thằng bé ấy nói những chuyện ngớ ngẩn nữa.”