nne trở lại Avonlea, hào quang của học bổng Thorburn sáng rỡ trên gương mặt. Mọi người bảo rằng cô vẫn như xưa, và nghe giọng điệu cũng đoán được họ khá ngạc nhiên và có đôi chút thất vọng khi cô chẳng thay đổi gì cả. Avonlea cũng vẫn y nguyên như cũ. Ít nhất là ở cái nhìn đầu tiên. Nhưng trong ngày Chủ nhật đầu tiên sau khi trở về nhà, Anne ngồi ở hàng ghế dành riêng cho Chái Nhà Xanh và nhìn lướt qua toàn bộ giáo đoàn, nhiều thay đổi nhỏ cùng lúc đập vào mắt cô, khiến cô nhận ra là thời gian chẳng hề đứng yên một chỗ, ngay cả ở Avonlea. Một mục sư mới trên bục giảng. Không chỉ một gương mặt quen thuộc đã biến mất mãi mãi nơi hàng ghế. “Bác Abe” già nua chấm dứt những lời tiên đoán, bà Peter Sloane thở dài cầu chúc lần cuối cùng cho Timothy Cotton, người mà theo như lời bà Rachel Lynde “cuối cùng cũng quyết định ra đi sau khi thực tập hấp hối suốt hai mươi năm ròng”, và cụ Josiah Sloane nằm trong quan tài với bộ râu tỉa gọn gàng khiến chẳng ai nhận ra được, tất cả đang say ngủ trong nghĩa địa nhỏ phía sau nhà thờ. Và Billy Andrews đã cưới Nettie Blewett! Họ “ra mắt” công chúng vào ngày Chủ nhật đó. Khi Billy, mặt sáng rỡ đầy tự hào và hạnh phúc, dẫn cô dâu mới cưới ăn diện điệu đà bước vào hàng ghế nhà Harmon Andrews, Anne hạ mi mắt giấu ánh nhìn tinh nghịch. Cô nhớ đến đêm đông bão táp trong kỳ nghỉ Giáng sinh, lúc Jane cầu hôn giùm cho Billy. Rõ ràng trái tim anh chàng không hề tan vỡ sau khi bị từ chối. Anne tự hỏi liệu có phải Jane cũng cầu hôn Nettie giúp anh chàng không, hay anh chàng đã gom góp đủ can đảm để tự hỏi cô nàng câu hỏi định mệnh ấy. Cả nhà Andrews dường như cũng chia sẻ niềm tự hào và hạnh phúc của anh chàng, từ bà Harmon ngồi nơi hàng ghế cho đến Jane đứng trong ca đoàn. Jane đã xin nghỉ dạy ở trường Avonlea và định đi miền Tây vào mùa thu này.

“Không kiếm được bồ ở Avonlea, thế đấy,” bà Rachel Lynde tuyên bố đầy khinh miệt. “Cô ả bảo là đến miền Tây thì sức khỏe sẽ được cải thiện. Ta chưa hề nghe nói sức khỏe cô ả không tốt bao giờ.”

“Jane là một cô gái dễ thương,” Anne trung thành khẳng định. “Cậu ấy chả bao giờ tìm cách thu hút sự chú ý như một số cô nàng khác.”

“Ừ, cô ả chả bao giờ đi cua trai, nếu đó là ý cháu muốn nói,” bà Rachel thừa nhận. “Nhưng cô ả muốn có chồng, như tất cả mọi người khác, thế đấy. Thử hỏi còn điều gì khác có thể lôi cô ả đến một nơi khỉ ho cò gáy ở miền Tây, mà ưu điểm duy nhất là nam thừa nữ thiếu? Cháu có giỏi thì cho ta biết đi!”

Nhưng ánh nhìn đầy bất ngờ và lo lắng của Anne ngày hôm đó không phải là dành cho Jane. Mà là cho Ruby Gillis, người ngồi bên cạnh cô trong ca đoàn. Chuyện gì đã xảy ra với Ruby vậy? Cô thậm chí còn xinh đẹp hơn bao giờ hết; đôi mắt xanh lơ của cô quá lấp lánh và rực sáng, và đôi má đỏ hồng một cách quá sức rạng rỡ; nhưng trông cô rất gầy; bàn tay cầm quyển thánh ca mảnh khảnh đến mức gần như trong suốt.

“Ruby Gillis bệnh sao?” Anne hỏi bà Lynde trên đường từ nhà thờ về.

“Ruby Gillis đang chết dần chết mòn vì bệnh lao cấp tính,” bà Lynde đáp thẳng tuột. “Mọi người đều biết điều đó ngoại trừ bản thân con bé và gia đình. Họ cương quyết không đầu hàng. Nếu cháu hỏi ý bọn họ thì họ sẽ nói con bé hoàn toàn khỏe mạnh. Con bé không đủ sức dạy học kể từ cơn sung huyết hồi mùa đông, nhưng con bé nói là mùa thu này sẽ đi dạy lại, nó định chọn trường White Sands. Khi trường White Sands khai giảng thì con bé đáng thương chắc đã nằm trong mộ rồi, thế đấy.”

Anne lắng nghe trong sự im lặng sững sờ. Ruby Gillis, người bạn thân thuở đi học, sắp chết ư? Làm sao có thể như thế được? Những năm sau này họ không thân thiết như trước nữa; nhưng mối gắn bó thân tình của bạn học thời thơ ấu vẫn còn, khiến cho tim Anne đau nhói khi lắng nghe tin dữ. Ruby, cô nàng thông minh, vui tính, điệu đà! Chẳng có mối liên hệ nào giữa cô và những thứ tương tự như cái chết cả. Cô chào Anne một cách vui vẻ chân thành sau buổi lễ, và kỳ kèo mời cô đến nhà chơi vào tối hôm sau.

“Tớ sẽ đi vắng vào tối thứ Ba và thứ Tư,” cô hân hoan thì thầm. “Có một buổi hòa nhạc tại Carmody và một bữa tiệc tại White Sands. Herb Spencer sẽ tháp tùng tớ. Anh chàng là người theo đuổi tớ mới nhất. Ngày mai nhớ đến chơi nhé. Tớ thèm được tâm sự với cậu đến nhường nào. Tớ muốn nghe cậu kể về mọi chuyện cậu làm ở Redmond.”

Anne biết Ruby muốn tâm sự với cô về những cuộc yêu đương lăng nhăng gần đây nhất của mình, nhưng cô vẫn nhận lời, và Diana đề nghị đi cùng.

“Tớ muốn đi thăm Ruby lâu lắm rồi,” cô nói với Anne, khi họ rời Chái Nhà Xanh vào buổi tối hôm sau, “nhưng tớ thực sự không thể đi một mình. Thật khủng khiếp khi nghe Ruby huyên thuyên như không, và giả vờ chẳng có chuyện gì xảy ra với cậu ấy, ngay cả khi cậu ấy ho đến mức không nói nổi nữa. Cậu ấy nỗ lực biết bao để níu giữ sự sống, nhưng người ta nói rằng cậu ấy chẳng có cơ hội nào qua khỏi đâu.”

Hai cô gái lặng lẽ đi dọc theo con đường đất đỏ trong ánh chiều chạng vạng. Những con chim cổ đỏ líu lo bản thánh ca chiều trên ngọn cây cao ngất, giọng hót hân hoan dâng đầy không trung vàng óng ả. Tiếng sáo bạc của đám ếch vẳng lại từ ao và đầm lầy, lướt qua những cánh đồng nơi hạt bắt đầu cựa mình sống dậy, hào hứng đón chào ánh nắng và làn mưa dịu dàng lướt qua. Không khí thoảng mùi thơm hoang dại, ngọt lành của những vạt mâm xôi non. Làn sương trắng lơ lửng trên những thung lũng yên ắng và những ngôi sao tím lấp lánh ánh xanh ven khe suối.

“Đúng là một buổi hoàng hôn đẹp tuyệt,” Diana thốt lên. “Nhìn kìa, Anne, trông cứ như một miền đất khác ấy, chẳng phải thế sao? Đám mây tím dài la đà kia là bờ biển, còn bầu trời trong vắt đằng xa tựa như mặt biển dát vàng.”

“Giá chúng mình có thể giương buồm đến đó trên chiếc thuyền làm từ ánh trăng - đúng như Paul từng viết trong bài tập làm văn, cậu còn nhớ chứ? - thì sẽ tuyệt vời biết nhường nào,” Anne giật mình bừng tỉnh khỏi giấc mơ. “Cậu có nghĩ rằng bọn mình có thể tìm thấy mọi ngày hôm qua ở nơi đó không, Diana, cả những bông hoa và mùa xuân thời xưa cũ nữa? Các luống hoa mà Paul trông thấy nơi ấy phải chăng là những đóa hoa hồng từng nở rộ cho bọn mình?”

“Đừng mà!” Diana kêu lên. “Cậu làm cho tớ cảm thấy như thể bọn mình là những bà già đã bỏ lại sau lưng mọi thứ trên đời vậy.”

“Tớ nghĩ tớ cảm thấy gần như thế kể từ khi nghe tin về Ruby tội nghiệp,” Anne đáp. “Nếu đúng là cậu ấy đang chết dần chết mòn thì bất cứ chuyện buồn nào khác cũng có thể trở thành hiện thực.”

“Cậu không phiền nếu bọn mình ghé qua nhà Elisha Wright một chút chứ?” Diana hỏi. “Mẹ tớ nhờ tớ mang đĩa thạch này sang cho bà dì Atossa.”

“Bà dì Atossa là ai?”

“Ồ, cậu không nghe nói sao? Bà ấy là vợ ông Samson Coates ở Spencervale - dì của bà Elisha Wright. Bà ấy cũng là dì của ba tớ. Chồng bà mất hồi mùa đông vừa rồi, bà ấy còn lại một mình, rất nghèo và cô đơn, do đó nhà Wright đã mời bà đến sống cùng. Mẹ tớ nghĩ là nên mời bà dì đến nhà, nhưng ba tớ kiên quyết phản đối. Thà chết còn hơn sống với bà dì Atossa.”

“Khủng khiếp đến vậy sao?” Anne lơ đãng hỏi.

“Cậu có lẽ sẽ biết bà ấy là người thế nào trước khi bọn mình tìm được dịp lẩn đi,” Diana nhấn giọng. “Ba nói mặt bà dì như lưỡi hái - nó cứa ngang không khí. Nhưng lưỡi của bà dì còn bén hơn nữa.”

Dù đã khá trễ, bà dì Atossa vẫn đang thái khoai tây giống trong bếp nhà Wright. Bà mặc chiếc áo choàng cũ đã sờn, và mái tóc muối tiêu trông hết sức lôi thôi. Bà dì Atossa không thích bị bắt gặp trong tình trạng tệ hại như thế nên cố ý khó ưa hơn hẳn lúc bình thường.

“Ồ, cô là Anne Shirley sao?” bà lên tiếng khi Diana giới thiệu Anne. “Tôi có nghe nói đến cô.” Giọng điệu của bà ngụ ý bà chẳng nghe được điều gì tốt đẹp cả. “Bà Andrews nói với tôi rằng cô vừa về nhà. Bà ấy nói cô đã khá ra hẳn.”

Hẳn là bà dì Atossa cho rằng cô cần phải cải thiện thêm nhiều hơn. Bà vẫn không dừng tay hùng hục thái khoai.

“Có cần mời các cô ngồi xuống không nhỉ?” bà hỏi vẻ khinh miệt. “Tất nhiên, ở đây chẳng có gì để các cô giải trí cả. Mọi người khác đều đi vắng.”

“Mẹ cháu gửi cho bà một nồi thạch đại hoàng nhỏ,” Diana vui vẻ lên tiếng. “Mẹ vừa làm xong hôm nay và nghĩ là chắc bà cũng thích.”

“Ồ, cảm ơn nhé,” bà dì Atossa chua chát đáp. “Tôi chẳng bao giờ ưa món thạch mẹ cô làm - lúc nào cũng quá ngọt. Tuy nhiên, tôi sẽ cố gắng nuốt một ít. Mùa xuân này khẩu vị của tôi tệ hại chưa từng thấy. Tôi chẳng khỏe chút nào,” bà dì Atossa nghiêm nghị tiếp, “nhưng tôi vẫn làm không ngớt tay. Ở đây ai không làm nổi việc thì đều là người thừa. Nếu không quá phiền, cô có thể hạ cố cất nồi thạch vào trong kho lương thực được không? Tôi đang dở tay thái cho hết đám khoai tây này tối nay. Tôi cho rằng hai quý cô như các cô chẳng bao giờ làm bất cứ điều gì như thế này. Các cô sợ hư tay mà.”

“Cháu vẫn hay thái khoai tây giống trước khi nhà cho thuê trang trại,” Anne cười đáp lời.

“Giờ thì cháu vẫn làm đó thôi,” Diana vui tươi tiếp. “Tuần trước cháu thái củ giống ba ngày liền. Đương nhiên,” cô nói thêm vẻ trêu chọc, “cháu xoa nước chanh vào tay rồi xỏ vào găng tay da dê mỗi tối sau khi thái khoai tây xong.”

Bà dì Atossa khịt mũi.

“Tôi cho rằng cô bày trò đó là bắt chước theo đống tạp chí ngớ ngẩn mà các cô hay ngốn ngấu. Tôi tự hỏi tại sao mẹ cô lại để cô làm như thế. Nhưng bà ta lúc nào cũng cưng chiều cô quá đáng. Khi George lấy mẹ cô, chẳng ai trong chúng tôi cho rằng bà ta sẽ là một người vợ phù hợp.”

Bà dì Atossa thở dài nặng nề, như thể tất cả các linh tính bất thường về cuộc hôn nhân của George Barry đã trở thành hiện thực hắc ám đúng như dự đoán.

“Muốn về rồi hả?” bà hỏi khi hai cô gái đứng dậy. “Ừ, tôi cho rằng các cô chẳng tìm thấy chút hứng khởi nào khi nói chuyện với một bà già như tôi. Thật tiếc là bọn con trai không có nhà.”

“Chúng cháu muốn ghé qua thăm Ruby Gillis một chút,” Diana giải thích.

“Ôi, viện cớ nào mà chẳng được, hẳn thế rồi,” bà dì Atossa hòa nhã đáp. “Chạy ào vào rồi lại vọt ngay ra, ở chẳng đủ lâu để mà chào hỏi hẳn hoi. Tôi cho rằng đó là kiểu cách của dân đại học. Các cô có khôn thì đừng lại gần Ruby Gillis. Các bác sĩ nói bệnh lao dễ lây lắm. Tôi biết chắc con nhỏ Ruby sẽ mắc bệnh gì đó mà, long nhong đi chơi tới tận Boston vào mùa thu vừa rồi. Những người không chịu ở yên tại nhà thì sẽ mắc bệnh thôi.”

“Không đi chơi cũng mắc bệnh mà. Đôi khi còn chết nữa,” Diana trịnh trọng biện hộ.

“Vậy thì ít nhất đó cũng không phải lỗi của họ,” dì Atossa đắc thắng phản pháo. “Tôi nghe đồn tháng Sáu này cô lấy chồng, Diana à.”

“Tin đồn chẳng đúng đâu,” Diana đỏ mặt.

“Ừ, đừng trì hoãn lâu quá,” bà dì Atossa nhấn mạnh. “Nhan sắc của cô sẽ tàn phai sớm đấy - cô chỉ có tóc và da là coi được thôi. Người nhà Wright thì hay đổi ý lắm. Cô nên đội mũ, cô Shirley ạ. Mũi của cô đầy tàn nhang đến phát khiếp. Ôi chao, tóc cô đúng là đỏ ra đỏ! Ừ, tôi cho rằng Chúa cho thế nào thì ta nhận thế đấy! Gửi lời hỏi thăm đến Marilla Cuthbert giùm tôi nhé. Bà ta chưa hề đến thăm tôi kể từ khi tôi tới Avonlea, nhưng tôi nghĩ mình chẳng nên than phiền làm gì. Người nhà Cuthbert luôn nghĩ rằng mình cao quý hơn bất kỳ ai khác quanh đây.”

“Ôi, bà ấy đáng sợ quá hả?” Diana thở hổn hển trong lúc bỏ chạy ra ngoài đường.

“Bà ấy còn tồi tệ hơn cô Eliza Andrews nữa,” Anne nói. “Nhưng cứ nghĩ sống cả đời với cái tên Atossa đi! Ai cũng phải trở nên chua chát với cái tên ấy đấy chứ. Bà ấy nên thử tưởng tượng mình tên là Cordelia xem. Có thể sẽ giúp đỡ bà ấy được nhiều đấy. Ít nhất thì nó cũng làm tớ vui hơn trong những ngày tớ ghét cái tên Anne.”

“Sau này Josie Pye sẽ giống hệt như bà ấy thôi,” Diana nói. “Mẹ Josie và bà dì Atossa có họ hàng với nhau, cậu biết đấy. Ôi chao ơi, tớ mừng là đã xong chuyện. Bà ấy ác hiểm đến mức khiến tất cả mọi thứ bốc mùi. Ba tớ từng kể một câu chuyện rất tức cười về bà dì. Hồi đó, Spencervale có một mục sư rất tốt bụng và sùng đạo, chỉ có điều lại khá lãng tai. Ông ấy chẳng thể nghe thấy bất kỳ cuộc trò chuyện bình thường nào. Ừ, họ thường tổ chức một buổi hội họp cầu nguyện vào tối Chủ nhật, tất cả các thành viên nhà thờ lần lượt đứng dậy cầu nguyện hay phát biểu về một câu thánh kinh. Nhưng một buổi tối nọ, bà dì Atossa bật dậy. Bà không cầu nguyện hay thuyết giáo. Thay vào đó, bà chĩa mũi dùi vào mọi người trong nhà thờ và mắng họ một trận ra trò, gọi thẳng tên từng người, phê phán cách hành xử của họ, bới lại các cuộc tranh cãi và các vụ bê bối suốt mười năm qua. Cuối cùng bà trát muối lên vết thương bằng cách tuyên bố mình quá căm phẫn nhà thờ Spencervale và không bao giờ thèm đặt chân vào cửa nhà thờ nữa, bà mong một hình phạt khủng khiếp sẽ giáng xuống nhà thờ. Sau đó bà ấy ngồi xuống thở hồng hộc, và viên mục sư, chẳng nghe nổi một câu của bà, ngay lập tức tuyên bố bằng giọng hết sức thành kính, ‘Amen! Xin Chúa hãy đáp ứng lời cầu nguyện của người chị em thân thương của chúng con!’ Cậu phải nghe ba tớ kể câu chuyện này mới được.”

“Nhắc mới nhớ, Diana này,” Anne thổ lộ bằng giọng cho thấy đây là chuyện quan trọng, “cậu biết không, dạo gần đây tớ tự hỏi liệu mình có thể viết một truyện ngắn, đủ hay để được xuất bản hay không.”

“Ôi, tất nhiên là cậu dư sức làm vậy,” Diana kêu lên sau khi hiểu ra được ý định tuyệt vời của bạn. “Cậu từng viết những truyện ngắn hết sức ly kỳ xúc động cho câu lạc bộ sáng tác ngày xưa của bọn mình mà.”

“À, tớ không định nhắc đến thể loại ấy,” Anne mỉm cười. “Dạo gần đây tớ bắt đầu ấp ủ ý tưởng ấy nhưng gần như quá nhút nhát không dám thử, vì nếu thất bại thì nhục nhã quá.”

“Tớ nghe Priscilla kể rằng mọi truyện ngắn đầu tay của bà Morgan đều bị từ chối. Nhưng tớ chắc chắn rằng cậu không đến nỗi thế đâu, Anne ạ, vì hình như các biên tập viên ngày nay có khả năng thưởng thức hơn nhiều.”

“Margaret Burton, một nữ sinh năm ba ở Redmond, mùa đông vừa rồi đã viết một truyện ngắn và được xuất bản trên tạp chí Phụ nữ Canada đấy. Tớ thực sự nghĩ là tớ có thể viết một truyện ngắn ít nhất cũng hay ngang thế.”

“Và cậu sẽ đăng nó ở tạp chí Phụ nữ Canada chứ?”

“Đầu tiên chắc tớ sẽ thử một vài tạp chí lớn hơn. Tùy vào thể loại truyện mà tớ viết.”

“Nội dung là gì vậy?”

“Giờ thì tớ chưa biết. Tớ muốn nắm bắt được một cốt truyện tốt cái đã. Tớ tin rằng đây là điều rất cần thiết theo quan điểm của người biên tập. Điều duy nhất tớ đã xác định được là tên của nữ chính: Averil Lester. Khá đẹp, cậu đồng ý không? Đừng kể với bất kỳ ai nhé, Diana. Tớ chưa kể với ai ngoài cậu và ông Harrison. Ông ấy chẳng mấy ủng hộ - bảo là ngày nay có quá nhiều thứ văn chương rác rưởi rồi, ông ấy trông đợi ở tớ nhiều hơn thế sau một năm học đại học.”

“Ông Harrison thì biết gì mà nói chứ?” Diana kêu lên khinh miệt.

Họ đến nhà Gillis, nhìn thấy căn nhà đang bừng sáng rộn ràng vì những người đến thăm. Leonard Kimball ở Spencervale và Morgan Bell ở Carmody đang hằm hè lườm nhau trong phòng khách. Mấy cô gái vui tính cũng ghé qua chơi. Ruby mặc váy trắng, mắt và má cô như bừng sáng. Cô cười đùa huyên thuyên không ngừng, và sau khi các cô bạn gái khác ra về, cô dẫn Anne lên lầu để khoe mấy chiếc váy mùa hè mới.

“Tớ đang may dở một chiếc váy lụa xanh, nhưng nó hơi dày cho mùa hè. Tớ nghĩ tớ sẽ để dành nó cho mùa thu này. Tớ sẽ đi dạy ở White Sands, cậu biết đấy. Cậu thấy mũ tớ thế nào? Chiếc mũ cậu đội hôm qua ở nhà thờ trông duyên lắm. Nhưng tớ thích màu tươi hơn cơ. Cậu có để ý hai cậu nhóc ngốc nghếch dưới nhà không? Bọn họ quyết tâm thi xem ai ngồi lâu hơn. Cậu biết đấy, tớ chẳng ưa hai cậu đó tí ti nào. Tớ thích mỗi Herb Spencer thôi.

Thỉnh thoảng tớ thực sự nghĩ rằng anh ấy là hoàng tử trời định cho mình. Hồi Giáng sinh thì tớ lại tưởng anh thầy giáo ở Spencervale mới thật là người dành riêng cho mình cơ. Nhưng rồi tớ phát hiện ra một điều ở anh ta khiến tớ không ưa. Anh ta gần như phát điên khi bị tớ từ chối. Ước gì hai tên nhóc kia đừng tới tối nay. Tớ muốn tâm sự thỏa thích với cậu, Anne ạ, và kể cho cậu nghe thật nhiều thật nhiều chuyện. Cậu và tớ lúc nào cũng là bạn thân của nhau mà, phải không?”

Ruby quàng tay qua eo Anne cùng với tiếng cười khan khe khẽ. Nhưng trong một thoáng, mắt họ gặp nhau, và bên dưới ánh lấp lánh trong đôi mắt Ruby, Anne nhìn thấy điều gì đó khiến tim cô nhói đau.

“Đến đây thường nhé, Anne?” Ruby thì thầm. “Đi một mình thôi - tớ cần cậu.”

“Cậu cảm thấy khỏe không hở Ruby?”

“Tớ ấy à! Ôi, tớ hoàn toàn khỏe. Cả cuộc đời tớ chẳng bao giờ thấy khỏe hơn thế. Tất nhiên, cơn sung huyết mùa đông vừa rồi làm tớ mệt một tẹo. Nhưng chỉ cần nhìn sắc mặt của tớ xem. Chẳng giống người bệnh liệt giường tí nào, chắc chắn là thế.”

Giọng Ruby gần như gay gắt. Cô rời tay khỏi Anne, như thể bất mãn, rồi chạy xuống lầu, tỏ ra vui vẻ hơn bao giờ hết và dường như hết sức nhập tâm đùa giỡn với hai chàng si tình đến mức Diana và Anne cảm thấy bị bỏ mặc nên đành nhanh chóng từ biệt ra về.