harlie Sloane, Gilbert Blythe và Anne Shirley rời Avonlea vào sáng thứ Hai tuần sau đó. Anne cứ hy vọng trời đẹp. Theo dự định, Diana sẽ đánh xe đưa cô ra ga, và hai cô gái muốn chuyến đi chung cuối cùng trong thời gian tới sẽ là một chuyến đi dễ chịu. Nhưng khi Anne đi ngủ vào tối Chủ nhật, gió Đông rên rỉ quanh Chái Nhà Xanh mang lại lời tiên đoán đen tối được chứng thực vào sáng hôm sau. Anne thức dậy trong tiếng mưa tạt lộp độp vào cửa sổ, những giọt mưa phủ lên mặt hồ xám xịt những vòng sóng mở rộng, các ngọn đồi và biển chìm trong sương mù, cả thế giới dường như đều thảm đạm và bi thương. Anne thay quần áo trong ánh bình minh u ám buồn bã, vì cô phải đi sớm cho kịp chuyến tàu ra bến phà. Cô cố gắng nén những giọt lệ cứ mãi dâng trào trong mắt trái với ý muốn của cô. Cô sắp rời căn nhà quá ư thân thiết với mình, và có điều gì đó cho cô biết rằng cô sẽ rời xa nó mãi mãi, ngoại trừ những dịp lễ tết ngắn ngủi. Mọi thứ sẽ chẳng bao giờ trở lại như xưa, trở về mỗi dịp nghỉ khác hẳn với thực sự sống ở đó. Và ôi, mọi thứ gần gũi và đáng yêu biết chừng nào - căn phòng nhỏ bé màu trắng trên gác xép, đối tượng tôn sùng trong những giấc mơ thời con gái, cây táo Nữ Hoàng Tuyết ngoài cửa sổ, con lạch nơi thung lũng, suối Bong Bóng Nữ Thần Rừng, rừng Ma Ám, đường Tình Nhân, ngàn lẻ một nơi chốn chất đầy kỷ niệm thời xưa cũ. Liệu cô có thể thực sự hạnh phúc ở bất cứ nơi nào khác không?

Bữa sáng ở Chái Nhà Xanh hôm đó là một bữa ăn sầu thảm. Davy, có lẽ lần đầu tiên trong đời, không ăn nổi thứ gì mà chỉ rơi nước mắt lã chã lên món cháo đặc, không hề xấu hổ chút nào. Chẳng ai cảm thấy đói bụng, ngoại trừ Dora vẫn ăn hết sạch phần của mình. Dora, như nàng Charlotte bất tử, cực khôn ngoan, vẫn “tiếp tục cắt bánh mì và bơ” khi xác của người từng yêu nàng điên cuồng được khiêng qua cửa chớp[5], là loại người may mắn hiếm khi bị bất cứ chuyện gì làm ảnh hưởng. Dora mới tám tuổi, nhưng sự trầm tĩnh của cô bé không dễ bị phá vỡ. Cô bé đương nhiên buồn bã vì Anne đi xa, nhưng đó có phải lý do khiến cô không thể thưởng thức món trứng chần và bánh mì nướng không? Đương nhiên là không rồi. Và khi thấy Davy không ăn nổi, Dora bèn ăn giùm anh.

[5]. Ám chỉ nàng Charlotte trong tiểu thuyết Nỗi đau của chàng Werther của Goethe, nhân vật chính đã tự tử vì không hy vọng chiếm được tình yêu của nàng. Thackeray viết một bài đoản thi châm biếm, miêu tả Charlotte điềm nhiên, thấy xác Werther được mang qua cửa sổ vẫn “tiếp tục cắt bánh mì và bơ”.

Đúng giờ, Diana xuất hiện trên xe ngựa kéo, khuôn mặt hồng hào rạng rỡ phía trên chiếc áo mưa. Giờ thì phải tìm cách nói lời tạm biệt rồi. Bà Lynde từ phòng mình bước ra ôm hôn Anne thắm thiết và nhắc cô nhớ giữ gìn sức khỏe cẩn thận, dù có làm gì đi nữa. Bà Marilla, khô khan chẳng có giọt lệ nào, hôn phớt lên má Anne và nói bà mong sẽ nhận được thư cô khi ổn định xong chỗ ở. Một người quan sát lơ là có thể kết luận là chuyến đi của Anne chẳng mấy ảnh hưởng đến bà, nhưng chỉ là khi người ấy không nhìn kỹ vào mắt bà thôi. Dora nghiêm trang hôn Anne và ráng nhỏ ra hai giọt nước mắt nhỏ xíu làm cảnh, nhưng Davy đã khóc nức nở ở hiên sau kể từ khi họ rời bàn ăn, nhất định không chịu nói lời tạm biệt. Khi thấy Anne đi về phía mình, cậu đứng bật dậy, chạy ào ào lên cầu thang phía sau, giấu mình trong một tủ áo và cương quyết không chịu ra ngoài. Tiếng gào khóc nghẹn ngào của cậu là âm thanh cuối cùng Anne nghe thấy khi rời khỏi Chái Nhà Xanh.

Trời mưa nặng hạt trên quãng đường đến ga Sông Bright, phải đi từ đó vì tuyến tàu xuất phát từ Carmody không liên thông với tàu ra phà. Charlie và Gilbert đã đợi ở sân ga khi họ tới nơi, và con tàu đã huýt còi ầm ĩ. Anne chỉ đủ thời giờ lấy vé và gửi hành lý, vội vàng nói lời tạm biệt với Diana rồi hấp tấp lên tàu. Cô ước mình có thể quay lại Avonlea cùng Diana, cô biết cô sẽ chết vì nhớ nhà mất. Và ôi chao, giá như cái cơn mưa buồn thảm này có thể dừng trút nước xuống cứ như cả thế giới đang khóc lóc vì mùa hè đã qua và niềm vui khuất bóng! Ngay cả sự có mặt của Gilbert cũng chẳng làm cô dễ chịu hơn, vì Charlie Sloane cũng có mặt ở đó, mà cái tính cách của họ nhà Sloane thì chỉ có thể chịu đựng nổi khi thời tiết tốt thôi. Trong cơn mưa thì hoàn toàn không thể chấp nhận được.

Nhưng khi chiếc phà khởi hành rời khỏi bến cảng Charlottetown, mọi việc bắt đầu tốt đẹp hơn. Mưa tạnh và mặt trời thỉnh thoảng ló đầu ra vàng rực giữa những kẽ mây, phủ lên mặt biển xám xịt ánh hào quang màu đồng, thắp sáng đám sương mù phất phơ trên bờ biển đỏ bao quanh đảo bằng những tia vàng óng ánh, báo hiệu hôm nay rốt cuộc cũng là một ngày đẹp trời. Bên cạnh đó, Charlie Sloane bắt đầu bị say sóng kinh khủng đến mức phải đi xuống dưới, chỉ còn mình Anne và Gilbert đứng trên boong.

“Mình rất mừng là tất cả những người họ Sloane đều bị say sóng ngay khi đặt chân lên tàu,” Anne nghĩ có phần tàn nhẫn. “Mình chắc là mình không thể nào ngắm nhìn lần cuối ‘quê nhà’ nếu có Charlie đứng ngay đây giả vờ như cũng đang ngắm một cách đầy ủy mị.”

“Thế đấy, chúng ta lên đường rồi,” Gilbert nhận xét một cách chẳng hề ủy mị.

“Ừ, tớ cảm thấy như ‘Hiệp sĩ Harold’ của Byron ấy, chỉ có điều đây không phải thực sự là ‘nơi chôn nhau cắt rốn’ của tớ,” Anne không ngừng chớp chớp đôi mắt xám. “Tớ sinh ra ở Nova Scotia cơ. Nhưng nơi chôn nhau cắt rốn là nơi mà ta yêu quý nhất, và với tớ đó chính là đảo Hoàng Tử Edward thân thương. Không thể tin nổi là có lúc tớ từng sống ở đâu khác. Mười một năm ròng trước khi đến đây chẳng khác nào một giấc mơ buồn với tớ. Đã bảy năm rồi kể từ ngày tớ băng qua biển bằng con phà này, cái buổi chiều bà Spencer đưa tớ tới đây từ Hopetown. Tớ như còn nhìn thấy mình lúc đó, trong chiếc váy len cũ mèm và chiếc mũ thủy thủ bạc màu, đang háo hức tò mò thám hiểm boong phà và ca bin. Đó là một buổi chiều đẹp trời, và bãi biển màu đỏ của đảo mới lấp lánh làm sao dưới ánh mặt trời. Giờ tớ lại rời đi theo đường cũ. Ôi, Gilbert, tớ thực sự hy vọng mình sẽ thích Redmond và Kingsport, nhưng tớ biết là mình sẽ chẳng ưa chúng đâu!”

“Bao triết lý xử thế của cậu đâu mất hết rồi hả Anne?”

“Nó đã bị làn sóng cô đơn và nhớ nhà khổng lồ ẩm ướt đè bẹp rồi. Tớ mong mỏi suốt ba năm ròng để có cơ hội tới Redmond - và giờ tớ đã được đi - thế mà tớ ước giá như mình đừng đi! Thôi kệ! Tớ sẽ trở nên vui vẻ và biết điều trở lại sau khi khóc đã đời một trận. Nhất định phải khóc một trận, như là ‘truyền thống’ ấy mà, nhưng tớ phải đợi đến khi leo lên giường trong phòng trọ vào tối nay đã, dù nó ở chốn nào đi nữa. Rồi Anne sẽ trở lại là chính mình. Tớ tự hỏi không biết Davy đã chui ra khỏi tủ áo chưa.”

Chín giờ tối hôm ấy chuyến phà của bọn họ mới tới Kingsport, và họ thấy mình đứng giữa ánh trắng xanh lóa mắt từ cả trạm ga đông đúc. Anne cảm thấy lúng túng không sao tưởng nổi, nhưng chỉ một giây sau cô đã bị tóm chặt trong tay Priscilla Grant, vừa mới tới Kingsport hôm thứ Bảy.

“Cậu đây rồi, bé cưng! Và tớ cho rằng cậu cũng mệt y chang tớ khi tớ tới đây vào tối thứ Bảy.”

“Mệt ấy à! Priscilla, đừng nhắc đến làm gì. Tớ mệt, nhớ nhà, quê mùa và chỉ mới có mười tuổi đời. Xin hãy rủ lòng thương đưa cô bạn nghèo khó tội nghiệp này đến nơi nào đó để cô nàng có thể lắng nghe được suy nghĩ của mình đi.”

“Tớ sẽ đưa ngay cậu đến nhà trọ của bọn mình. Tớ có xe đợi sẵn bên ngoài rồi.”

“Ơn Chúa vì có cậu ở đây, Prissy. Nếu không có cậu, tớ nghĩ tớ sẽ ngồi xuống va li, ngay vào lúc này, và khóc một cách chua chát. Một khuôn mặt thân quen đem lại biết bao an ủi giữa đám người xa lạ đáng sợ!”

“Gilbert Blythe ở đằng kia hả Anne? Năm nay cậu ấy cao lên nhiều quá! Khi tớ dạy ở Carmody thì cậu chàng chỉ mới là một tên học trò. À, còn có Charlie Sloane nữa kìa. Cậu ấy thì chẳng thay đổi gì, chẳng thể thay đổi gì! Khi mới sinh cũng bộ dạng như thế mà khi tám mươi tuổi cũng bộ dạng như thế. Lối này, cưng à. Chúng ta sẽ đến nhà trong hai mươi phút nữa.”

“Nhà ư!” Anne rên rỉ. “Ý cậu là chúng ta sẽ đến một căn nhà trọ khủng khiếp gì đó, trong căn phòng ngủ còn khủng khiếp hơn ở trong góc, nhìn ra sân sau bẩn thỉu.”

“Không hề là một căn nhà trọ khủng khiếp, cô bé Anne à. Đây là xe của chúng ta. Nhảy lên đi, anh đánh xe sẽ khuân rương cho cậu. Ồ, đúng rồi, nhà trọ, đó là một căn nhà trọ khá dễ thương so với những chỗ khác, sáng mai cậu sẽ đồng ý như thế sau khi giấc ngủ nhuộm hồng cơn nhớ nhà của cậu. Đó là một căn nhà đá xám lớn kiểu cũ trên đường St. John, chỉ cách Redmond một thoáng đi bộ. Đó từng là ‘dinh thự’ của những người nổi tiếng thời thượng đã rời bỏ đường St. John, những căn nhà ở đó chỉ còn biết mơ đến những ngày tươi đẹp xưa cũ. Chúng rộng đến nỗi những người sống nơi đó phải cho thuê phòng chỉ nhằm làm cho căn nhà có sinh khí một chút. Ít nhất đó là lý do mà các bà chủ nhà vội vã muốn áp đặt cho bọn tớ. Khá là ngon mắt, Anne ạ, ý tớ là các bà chủ nhà của chúng ta ấy.”

“Có bao nhiêu bà?”

“Hai thôi. Cô Hannah Harvey và cô Ada Harvey. Họ là cặp song sinh được sinh ra vào khoảng năm mươi năm về trước.”

“Dường như tớ không thể thoát khỏi các cặp song sinh,” Anne mỉm cười. “Đi đâu tớ cũng đụng mặt họ cả.”

“Ồ, giờ thì họ không còn là một cặp song sinh nữa đâu, cưng ạ. Sau khi đến tuổi ba mươi thì họ chẳng còn là song sinh nữa. Cô Hannah già đi theo cái lối chẳng mấy yêu kiều, cô Ada thì vẫn mãi ba mươi tuổi, còn ít yêu kiều hơn nữa. Tớ chẳng biết cô Hannah có biết cười hay không, ít nhất thì tớ chả bắt gặp cô cười bao giờ, nhưng cô Ada thì lúc nào cũng cười, thế còn tệ hơn. Dù sao thì họ cũng là những người dễ thương tốt bụng, năm nào cũng nhận hai khách trọ vì bản tính tiết kiệm của cô Hannah không chịu nổi việc ‘lãng phí phòng ở’, chứ không phải bởi vì họ cần hay phải cho thuê, như cô Ada đã lặp lại với tớ cả bảy lần kể từ tối thứ Bảy. Về phòng của chúng ta thì, phải thú nhận là chúng đều nằm trong góc, và phòng tớ đúng là nhìn ra sân sau thật. Phòng của cậu ở đằng trước và nhìn ra nghĩa địa Cựu St. John, ngay ở bên kia đường thôi.”

“Nghe ớn quá,” Anne rùng mình. “Tớ nghĩ thà là nhìn sân sau còn hơn.”

“Ồ không đâu. Đợi mà xem. Nghĩa địa Cựu St. John là một nơi rất dễ thương. Nó cũ đến mức chẳng còn là nghĩa địa nữa, và giờ đã trở thành một địa điểm đáng tham quan ở Kingsport. Hôm qua tớ đã đi qua đó một lượt để tập thể dục. Có một bức tường đá lớn, và hàng cây cổ thụ bao quanh, vô số cây cối trồng thẳng hàng ngay lối ở bên trong, và những bia mộ cũ quái gở hết sức cùng những lời ghi độc đáo và kỳ cục nhất trên đời. Cậu sẽ đến đọc chúng cho xem, Anne ạ, tớ cá đấy. Đương nhiên, giờ thì chẳng còn ai chôn ở đó nữa. Nhưng cách đây vài năm họ dựng lên một đài kỷ niệm tuyệt đẹp cho các chiến sĩ Nova Scotia hy sinh trong cuộc chiến ở Crime. Nó ở ngay trước cổng vào, và có rất nhiều ‘khoảng trống dành cho trí tưởng tượng’, như cậu thường hay nói ấy. Cái rương của cậu đây rồi, và bọn con trai đến nói lời tạm biệt. Tớ có phải bắt tay với Charlie Sloane không hả Anne? Tay cậu ấy lúc nào cũng lạnh và nhớp nháp như cá ấy. Chúng ta phải mời họ thỉnh thoảng ghé chơi. Cô Hannah nghiêm trang nói với tớ rằng chúng ta có thể mời các ‘chàng trai’ đến chơi hai tối một tuần, nếu họ ra về vào một giờ phải phép, và cô Ada vừa cười vừa đề nghị tớ là đừng để họ ngồi lên mấy cái đệm ghế xinh đẹp của cô. Tớ hứa sẽ giữ lời, nhưng Chúa mới biết họ có thể ngồi ở đâu khác nữa, trừ ở dưới sàn, vì ở đâu cũng có đệm cả. Cô Ada thậm chí còn đặt một cái nệm hình bánh ngọt trên nắp đàn dương cầm.”

Giờ thì Anne cũng phải phá lên cười. Những chuyện tầm phào vui nhộn của Priscilla đã thực hiện tròn bổn phận làm cô vui lên, cơn nhớ nhà lúc này đã biến mất, và nó cũng không còn da diết như trước khi cô ở lại một mình trong căn phòng ngủ nhỏ xíu. Cô bước đến bên cửa sổ nhìn ra ngoài. Con đường bên dưới tối om và tĩnh lặng. Mặt trăng sáng rực bên trên hàng cây trong nghĩa địa Cựu St. John, ngay phía sau khối đen cái đầu sư tử to đùng trên đài kỷ niệm. Anne tự hỏi có phải mình chỉ mới rời Chái Nhà Xanh hồi sáng nay thôi không. Một ngày thay đổi và di chuyển khiến cô thấy thời gian trôi qua dài dằng dặc.

“Mình nghĩ mặt trăng đó cũng đang nhìn xuống Chái Nhà Xanh,” cô lẩm bẩm. “Nhưng giờ thì mình không nghĩ thế nữa, sẽ làm cơn nhớ nhà trào dâng thôi. Mình cũng chẳng cần khóc cho thỏa thích nữa. Mình sẽ để dành nó cho một dịp thuận tiện hơn, còn giờ thì mình sẽ bình tĩnh và lý trí leo lên giường đi ngủ.”