. Tài liệu gốc chưa xuất bản:

Những tài liệu gốc của tác phẩm này thuộc những kho lưu trữ sau đây:

1. Lưu trữ của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (Hồ sơ Đông Dương) đặt tại Lưu trữ Quốc gia (phần hiện đại) được tham khảo nhờ sự cho phép đặc biệt của ông Jean Favier, Tổng Giám đốc lưu trữ (thư ngày 10/5/1983 và ngày 7/2/1985).

2. Lưu trữ của bộ Pháp quốc Hải ngoại (Đông Dương), đã được tham khảo tại Lưu trữ Quốc gia (phần Hải ngoại) Paris, đường Oudinot, trước khi nó được chuyển về Aix-en-Provence tháng 7/1986.

3. Lưu trữ của bộ Ngoại giao (chủ yếu các kho lưu trữ Các nước Liên hiệp 1945 - 1957) tại Paris. Quai d’Orsay (Bộ Ngoại giao Pháp - LND).

4. Lưu trữ của Vụ Lịch sử Lục quân (lâu đài Vinceunes).

5. Lưu trữ tư nhân (có giấy phép đặc biệt):

— Lưu trữ G. Bidault và H. Laurentie, đặt tại Lưu trữ Quốc gia (phần hiện đại).

— Công văn giấy tờ Moutet và Monguillot, đặt tại Lưu trữ Quốc gia (phần Hải ngoại). –

— Lưu trữ J. Sainteny, đặt tại Tổ chức khoa học chính trị quốc gia (Cục Lưu trữ lịch sử hiện đại).

B. Tài liệu gốc đã xuất bản: Cơ bản nhất vẫn là những tác phẩm dưới đây:

Thierry D’ARGENLIEU: Niên giám Đông Dương 1945 - 1947, Albain Michel, Paris, 1985.

Georges CHAFFARD: Hai cuộc chiến tranh Việt Nam, La Table Ronde, Paris, 1969.

King CHEN: Việt Nam và Trung Quốc, 1938 - 1953, Princeton University Press, Princeton, 1969.

Philippe DEVILLERS: Lịch sử Việt Nam từ 1940 đến 1952, Seuil, Paris, 1952.

Jean Julien FONDE: Điều đình bằng mọi giá, Laffont, Paris, 1971.

Paul ISOART (nxb): Đông Dương thuộc Pháp 1940 - 1945, PUF, Paris, 1983 (bài của P. Isoart và M. Shirashi).

Archimèdes PATTI: Tại sao Việt Nam? University of California Press, Los Angeles, 1980.

Jean SAINTENY: Lịch sử một nền hòa bình bị bỏ lỡ, Fayard, Paris, 1967.

Raoul SALAN: Hồi ký (quyển I: Kết thúc của một Đế quốc), Presses de la Cité, Paris, 1970.

Stein TONNESSON: The Outbreak of the War in Indochine 1946, PRIO, Oslo, 1983; dịch năm 1946: Sự bùng nổ của chiến tranh Đông Dương, L’Harmattan, Paris, 1987.

Và cuối cùng là

G. PILLEUL (nxb): De Gaulle và Đông Dương, Plon, Paris, 1982 (văn bản cuộc hội thảo của Viện Charles de Gaulle, Paris, 2/1981).

C. Sau nữa, có thể kể một vài tác phẩm bổ ích:

Henri AZEAU: Hồ Chí Minh, cơ may cuối cùng. Flammarion, Paris, 1968.

Claude de BOISANGER: Người ta có thể tránh cuộc chiến tranh Đông Dương, Hồi ký 1941 - 1945. A. Maisonnneuve, Paris, 1977 Georges CATROUX: Hai hồi của tấn bi kịch Đông Dương, Plon, Paris, 1969.

Jean DECOUX: Cầm tay lái Đông Dương, Plon, Paris, 1949.

Peter M. DUNN: Cuộc chiến tranh Việt Nam lần thứ nhất, C. Hurst & Co, Londres 1985.

Paul MUS: Việt Nam - Xã hội học của một cuộc chiến tranh, Seuil, Paris, 1952.

NGÔ VĂN CHIÊU: Nhật ký của một chiến sĩ Việt Minh, Seuil, Paris, 1955.

Alain RUSCIO: Những người Cộng sản Pháp với cuộc chiến tranh Đông Dương, L’Harmattan, Paris, 1985.

Gabnel SABATTIER: Số phận của Đông Dương, Plon, Paris, 1952.

Và sau cùng là

Gilbert BODINIER (nxb): 1945 - 1946, Nước Pháp trở lại Đông Dương, SHAT, Vincennes, 1987.

Bốn mươi năm chiến tranh không ngừng, một trong những tấn bi kịch lớn của thể kỷ XX, mà nguồn gốc cụ thể trong những năm 1945 - 1946, vẫn luôn luôn nằm trong bóng tối.

Paris và Sài Gòn đã rêu rao cái luận đề “Việt Minh tấn công”.

Trong cuốn “Lịch sử Việt Nam” (1952), Philippe DEVILLERS đã quét bay hết những câu chuyện hoang đường và những lời giả dối trắng trợn. Việc mở cửa các kho lưu trữ công cộng và những tư liệu cá nhân đã cho phép ông, 35 năm sau, ghép trở lại cái trò chơi ghép hình cũ và đi đến những kết luận dứt khoát. Những kết luận này chứng minh cái điều mà lâu nay người ta dè dặt lắm mới dám đưa vào giả thiết: cái xấu xa, tồi tệ nhất!

Lưu trữ a Gallimand Julliard.

HẾT