ầu như ngay từ đầu, Pignon đã định vị cho vấn đề:

“Một điểm tỏ ra chắc chắn: Không thể nào tiếp tục điều đình trở lại với Chính phủ của ông Hồ Chí Minh. Giờ đây chúng ta biết, một cách chắc chắn, sau khi đã cảm thấy và thông báo trước từ lâu, rằng Chính phủ đó bao giờ cũng chỉ theo đuổi một mục tiêu duy nhất: đảm bảo nền độc lập của Việt Nam bằng cách vận dụng mọi biện pháp ngăn cản không để cho Pháp trở lại - bất cứ với tư cách nào - chừng nào nền độc lập đó chưa được vĩnh viễn và hoàn toàn thừa nhận.

“Nước Pháp, do những quyền của nó, do những vị trí mà nó vẫn duy trì, là mối nguy hiểm chính cho nền độc lập của Việt Nam. Vậy thì dứt khoát phải loại trừ nó ra.

“Chính phủ Hồ Chí Minh đã không ngần ngại dùng biện pháp tiến công, với hy vọng bất ngờ gây cho chúng ta một sự thiệt hại lớn thực sự. Điều đình với họ giờ đây có nghĩa là đầu hàng, là tiêu tan mọi ảnh hưởng của Pháp một cách nhanh chóng, không những trong nước Việt Nam mà trong cả Đông Dương và cả vùng Viễn Đông nữa.

“Uy tín của nước Pháp sẽ không tồn tại nổi sau sự thoái từ này, và nếu chúng ta được phép bó tay trong lĩnh vực riêng của chúng ta, lĩnh vực mà chúng ta phải chịu trách nhiệm hết sức nặng nề, thì chúng ta sẽ chứng kiến ngay sự tan rã của Đế quốc Pháp.

Nếu chúng ta không điều đình với Chính phủ Hồ Chí Minh, thì buộc lòng chúng ta phải đánh lại, ít nhất trong một chừng mực cần thiết để bảo đảm an ninh của các vị trí và sự đi lại của chúng ta.

“Không thể nào xác định được cụ thể, trong văn kiện đơn giản này... giới hạn những cuộc hành quân mà chúng ta sẽ phải tổ chức...

“… Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần cố gắng làm hết sức mình để vừa bảo đảm được an ninh cho quân đội chúng ta vừa tránh được một chiến dịch tái chiếm lại Bắc Kỳ và Trung Kỳ...

“Rõ ràng lợi ích của chúng ta là, một mặt, đừng khơi sâu hơn nữa cái hố căm thù đã ngăn cách chúng ta với một số đông người Annam bằng cách đem quân về các vùng nông thôn triệt hạ làng mạc và thiêu hủy những túp lều đáng thương của các tên “nhà quê”, mặt khác, là đừng vội biến - nếu chưa quá muộn - lợi ích của đảng Việt Minh thành lợi ích quốc gia.

“Gần như chắc chắn là ông Hồ Chí Minh và các đồng chí của ông muốn tìm trong sự xung đột đẫm máu một giải pháp để thoát ra khỏi những khó khăn mà họ vất vả lắm mới có thể vượt qua. Sự bất bình bao trùm cả Bắc Kỳ lẫn Trung Kỳ. Đã lâu rồi người ta nhận thấy rằng Chủ tịch Hồ Chí Minh được nhân dân Nam Kỳ yêu mến. Nhưng nếu quần chúng có bắt đầu bộc lộ một sự bất mãn đối với các cấp lãnh đạo của mình đi chăng nữa, chúng ta vẫn không được phép khẳng định rằng, trừ ở một vài địa phương nhất định, quần chúng đã hoàn toàn ly khai với đảng Việt Minh.

“Ngược lại, tư tưởng yêu nước vẫn sâu sắc ở mọi tầng lớp nhân dân Annam là một điều không ai chối cãi được, và buộc chúng ta phải lưu ý.

“Hiện nay, chúng ta chỉ hy vọng chia rẽ quần chúng với Việt Minh bằng cách chỉ rõ cho họ, bằng cả việc làm và lời nói của chúng ta, rằng tư tưởng quốc gia chẳng hề bị nguy cơ gì đe dọa từ phía chúng ta. Chắc chắn một ngày nào đây sẽ đến mà chúng ta cần có những quyết định cơ bản nhất liên quan đến những vấn đề lớn đang được dư luận theo dõi chú ý nhiều, tức là:

Trước hết vấn đề củng cố vững vàng nước Việt Nam về mặt lãnh thổ, hay nói cách khác, là vấn đề thống nhất ba kỳ; Thứ hai và thứ yếu, là vấn đề độc lập.

“Nhưng, ngay từ bây giờ, điều quan trọng là không được phủ nhận một lời hứa hẹn nào của chúng ta vì lẽ những người đã cùng với chúng ta ký kết những bản hiệp định trước đây đã tỏ ra thiếu sót và không xứng đáng. Bản Tạm ước 14 tháng 9 là một biện pháp nhằm mục đích, như người ta vẫn thường hay nói, để gây một không khí thuận lợi cho những cuộc đàm phán dứt khoát cuối cùng. Ngược lại, đối với hiệp định 6 tháng 3, trong chừng mực nó đã thừa nhận Việt Nam là một Quốc gia tự do và thực sự có chủ quyền về mặt nội trị, thì chúng ta phải coi như luôn luôn có giá trị.

“Sẽ không gì đáng tiếc cho bằng chúng ta buông xuôi, dưới ảnh hưởng của thời cuộc, dưới ảnh hưởng cả của những người Pháp đã sinh cơ lập nghiệp tại Việt Nam, mà đi đến một sự phản ứng “có tính chất thực dân”. Trong tình trạng lộn xộn của những ngày đầu, tại Hà Nội, có thể quân đội và thường dân Pháp đã làm nhiều chuyện bạo hành.

“Nhưng dù là đáng tiếc, người ta vẫn có thể thông cảm và tha thứ cho những chuyện bạo hành đó trong cái không khí nghẹt thở kéo dài hàng mấy tháng liền tại Bắc Kỳ, trước cuộc tấn công phản bội và những hành vi tàn bạo đã diễn ra trong hoàn cảnh nói trên. Nhưng điều quan trọng là một mặt không được để tái diễn những chuyện bạo hành như vậy nữa; mặt khác thì các nhà chức trách (Pháp), mà dân địa phương coi như là những người chịu trách nhiệm, không được dính líu đến dù bất cứ bằng cách nào”.