ÔM QUA, NGAY TRƯỚC KHI TAN HỌC, cô giáo đã yêu cầu chúng tôi trật tự, rồi cô nói với chúng tôi:

- Các em ạ, cô cần thông báo với các em rằng cô sẽ phải xa các em một vài ngày. Cô có việc gia đình phải đi về tỉnh, và vì thế cô sẽ vắng mặt gần một tuần nên một cô giáo khác sẽ đến dạy các em thay cô kể từ mai. Cô mong các em sẽ học tốt và ngoan ngoãn với cô giáo mới, và cô tin chắc các em sẽ làm cho cô cảm thấy tự hào với cô giáo mới. Cô hy vọng đến khi quay về cô sẽ không phải xấu hổ vì các em. Các em có hiểu không? Được rồi, cô rất tin tưởng các em và hẹn gặp lại các em tuần sau. Các em có thể về được rồi.

Chúng tôi đứng cả dậy, lần lượt bắt tay cô giáo và cảm thấy hết sức lo lắng. Tôi thấy như có một cục to đùng chặn ngang cổ họng; đúng thế, chúng tôi rất yêu cô giáo, cô thật là tuyệt, và với chúng tôi chuyện đổi cô giáo này thật sự không phải là chuyện đùa. Người lo lắng nhiều nhất là thằng Clotaire; vì nó luôn đứng bét lớp nên đối với nó phải đổi cô giáo quả là một điều khủng khiếp. Cô giáo chúng tôi đã biết rõ nó, nên ngay cả khi cô phạt thì cũng chẳng phải là điều gì quá kinh khủng.

- Tao sẽ cố xoay xở được một cái thư xin phép để khỏi phải đến trường tuần này, thằng Clotaire nói với chúng tôi khi ra khỏi trường. Thật đấy, chứ còn sao nữa, lẽ ra họ không được quyền đổi cô giáo bọn mình như vậy.

Nhưng sáng nay, thằng Clotaire vẫn đến trường như tất cả những đứa khác, và chúng tôi cảm thấy vô cùng bứt rứt.

- Tối qua tao đã học rất muộn, Clotaire nói. Thậm chí tao còn chẳng xem cả vô tuyến nữa. Bọn mày có nghĩ là cô giáo sẽ kiểm tra bài không?

- Có thể ngày đầu tiên cô sẽ không cho điểm, thằng Maixent nói.

- Còn lâu! Thằng Eudes nói. Cô sẽ chẳng nể nang gì đâu!

- Có đứa nào nhìn thấy cô giáo chưa?

- Tao, tao đã nhìn thấy cô lúc đến trường, Geoffroy đáp.

- Trông cô thế nào? Thế nào hả? Tất cả chúng tôi cùng hỏi.

- Cô cao và gầy, Geoffroy nói. Rất cao. Rất gầy.

- Trông cô có ác không? Rufus hỏi.

Geoffroy phồng má lên rồi dùng tay vẫy vẫy và không nói năng gì.

Chúng tôi chẳng bàn tán gì thêm nữa, còn thằng Alceste thì nhét luôn mẩu bánh sừng bò đang ăn dở vào trong cặp. Thế rồi chuông vào lớp reo lớp. Chúng tôi xếp thành hàng, giống như mỗi lần chúng tôi đi khám bác sĩ. Chẳng ai nói chuyện cả, Clotaire lấy sách địa lý ra và bắt đầu ôn lại tên các con sông. Thế rồi các lớp khác cũng đi hết, chỉ còn lại chúng tôi đứng trên sân, và chúng tôi nhìn thấy thầy Hiệu trưởng đi tới cùng với cô giáo mới, trông cô chẳng cao lắm mà cũng không quá gầy. Hóa ra thằng Geoffroy nói dối, tôi cá rằng nó chưa hề nhìn thấy cô ấy.

- Các em, thầy Hiệu trưởng nói với chúng tôi, các em biết rồi đấy, cô giáo của các em có việc phải đi tỉnh trong vài ngày. Vì cô giáo của các em sẽ vắng mặt gần một tuần, nên cô Navarin sẽ nhận dạy thay trong thời gian đó, nếu như các em không phản đối. Thầy hy vọng các em sẽ ngoan ngoãn, các em sẽ học rất chăm chỉ và cô giáo mới của các em sẽ không có lý do gì để phàn nàn về các em cả. Các em có hiểu không?... Cô có thể đưa học sinh đi được rồi, cô giáo ạ.

Cô giáo mới ra hiệu cho chúng tôi tiến lên, và chúng tôi đi vào lớp.

- Các em hãy ngồi vào chỗ của mình, giữ trật tự, cô giáo mới nói với chúng tôi.

Rồi chúng tôi có cảm giác rất lạ khi nhìn thấy cô ngồi vào bàn của cô giáo chúng tôi.

- Các em, như thầy Hiệu trưởng đã nói với các em, cô tên là Navarin. Các em cũng đã biết cô giáo của các em phải vắng mặt vài ngày để đi về tỉnh. Vì vậy cô sẽ dạy thay cô giáo các em trong vài ngày ấy. Cô tin rằng các em sẽ ngoan ngoãn và học tốt, và cô hy vọng cô sẽ không phàn nàn gì về các em khi cô giáo các em trở về. Các em sẽ thấy, cô rất nghiêm nhưng cô cũng rất công bằng. Nếu các em tỏ ra ngoan ngoãn, mọi việc sẽ trôi chảy tất cả. Cô nghĩ như vậy là tất cả đều đã rõ ràng. Giờ thì chúng ta bắt đầu nhé...

Cô Navarin mở sổ ra, rồi cô bảo chúng tôi:

- Cô thấy theo thời khóa biểu và những gì cô giáo của các em gửi lại cho cô, sáng nay chúng ta sẽ học địa lý và bài học hôm nay sẽ đề cập tới các dòng sông... Như vậy chúng ta sẽ cần tới bản đồ nước Pháp... Ai sẽ đi lấy bản đồ đây?

Agnan đứng lên, vì nó luôn đứng đầu lớp và là học trò cưng của cô giáo nên nó luôn được đi lấy các thứ, đổ đầy mực vào các lọ mực, đi thu bài kiểm tra hoặc lên lau bảng.

- Ngồi yên tại chỗ nào! Cô Navarin nói. Phải có kỷ luật một chút chứ, không phải ai cũng được tùy tiện đứng lên... Cô sẽ chỉ định một người đi lấy bản đồ... Bạn trai ngồi kia! Đúng, em, ngồi cuối lớp đấy. Tên em là gì?

- Clotaire, thằng Clotaire trả lời, mặt trắng bệch.

- Tốt, cô Navarin nói, vậy thì Clotaire, em hãy đi lấy bản đồ sông ngòi và núi non của nước Pháp về đây. Đừng có lang thang dọc đường đấy.

- Nhưng thưa cô... Agnan nói.

- À, tôi thấy trong lớp chúng ta có một bạn rất bướng bỉnh, cô Navarin nói. Nhưng bướng bỉnh với tôi cũng chẳng có ích lợi gì đâu, anh bạn ạ! Ngồi xuống đi.

Clotaire ra khỏi lớp, vô cùng ngạc nhiên, rồi nó quay lại, thở hổn hển và rất tự hào với bản đồ nước Pháp trong tay.

- Em Hilaire nhanh nhẹn lắm, cô Navarin nói. Cảm ơn em... Trật tự một chút nào, các bạn khác!... Em có thể treo cái bản đồ này lên bảng được không?... Tốt lắm, bây giờ em đứng đó và thử nói cho tất cả cùng nghe về sông Seine nào.

- Sông Seine bắt nguồn từ cao nguyên Langres, Clotaire đáp, có chiều dài 776 ki-lô-mét, chảy qua rất nhiều đoạn uốn khúc quanh co và cuối cùng đổ ra biển Manche. Các nhánh sông của nó bao gồm: sông Aube, sông Marne, sông Oise, sông Yonne...

- Tốt lắm, Hilaire, cô Navarin nói. Cô thấy em rất thuộc bài. Em về chỗ ngồi đi. Rất tốt.

Thế là Clotaire về chỗ ngồi, mặt đỏ bừng, một nụ cười ngây ngô toét trên khuôn mặt, hơi thở vẫn còn hổn hển.

- Còn em, anh bạn nghịch ngợm kia, cô Navarin vừa nói vừa chỉ vào thằng Agnan. Đúng, em, em thích nói nhiều ấy. Hãy đứng tại chỗ nêu cho tôi nghe các nhánh còn lại của sông Seine.

- Dạ, Agnan nói, thưa cô... Còn có Aube, Marne, Oise...

- Phải, cô Navarin nói. Thế đấy, thay vì làm trò hề trong lớp, tốt hơn là em nên học tập bạn Hilaire.

Thằng Agnan ngạc nhiên vì có người bảo nó phải học tập Clotaire đến nỗi thậm chí đã quên cả khóc.

Sau đó, cô giáo đã hỏi bài tôi, rồi tới Alceste, rồi Eudes, và rồi cô bảo chúng tôi học không đến nỗi tồi, song chắc chắn chúng tôi còn có thể cố gắng hơn nữa. Thế rồi cô giảng bài mới cho chúng tôi - bài về các dãy núi - và chẳng một đứa nào làm trò nghịch ngợm, mặc dù chúng tôi cảm thấy đỡ căng thẳng hơn rất nhiều so với đầu giờ. Alceste bắt đầu ăn nốt các mẩu bánh sừng bò còn lại.

Rồi cô giáo lại yêu cầu Clotaire mang trả bản đồ, và khi nó quay lại, chuông ra chơi đã reo vang, tất cả chúng tôi chạy ra khỏi lớp.

Trên sân chơi, tất cả chúng tôi bắt đầu nói chuyện về cô giáo mới. Chúng tôi thấy cô cũng không đến nỗi ác lắm, cô ấy khá hiền, thậm chí đến cuối giờ thì đã bắt đầu quen với chúng tôi, cô còn mỉm cười khi bảo chúng tôi có thể ra sân chơi.

- Tao vẫn nghĩ cần phải cảnh giác, Joachim nói.

- Ôi dào, thằng Maxient đáp. Bàn luận như thế là đủ rồi, dù sao đi nữa thì cũng thế cả thôi. Tất nhiên là bọn mình thích cô giáo của mình hơn, nhưng một cô giáo thì dù thế nào cũng vẫn là cô giáo, đối với bọn mình, chả có thay đổi gì cả.

Công nhận thằng Maxient nói có lý, và chúng tôi quyết định đá bóng kẻo lại hết giờ ra chơi. Đội của tôi đã chọn thằng Agnan làm thủ môn.

Nó đã thế chỗ cho cái thằng Clotaire bẩn tính đã trở thành trò cưng của cô giáo mới và bây giờ đang ngồi ôn lại bài lịch sử.