ranh luận có khi dùng lý lẽ để giành thắng lợi, có khi dùng ngôn từ giành thắng lợi. Dùng lý lẽ, trước tiên phải có phân biệt giới hạn trắng đen, phải trái, rồi triển khai luận thuật, sau khi giảng giải những điều sâu xa, thì nói toàn bộ lý lẽ. Dùng ngôn từ để thắng, tách khỏi chủ đề và bản chất, tuy là những từ chi tiết để phản bác đối phương, nhưng đánh mất mục đích chính Người giỏi nói chuyện với người khác thường nói chuyện về đề tài mà đối phương thích. Hễ thấy đối phương cảm thấy không hứng thú thì liền thay đổi đề tài. Nếu không nắm chắc, thì không tuỳ tiện vặn lại đối phương. Những người không giỏi nói chuyện, thường thường nói những chuyện ba phải thế nào cũng được, không chết ai. Cứ như vậy hai bên rất khó đi sâu trao đổi, dần dần cảm thấy ngại ngần và kết thúc cuộc nói chuyện. Người giỏi nói lý lẽ, thì một câu cũng có thể nói rõ một chuyện hoặc vài chuyện.

Thông qua biện luận, có thể đoán ra kiến thức của một người. Người lãnh đạo khi lượng tài để dùng người, nếu biết tạo cơ hội dẫn đến cuộc tranh luận, để mọi người thể hiện còn mình thì ngồi quan sát, rất dễ nhận ra kiến thức của mỗi người.

Có người khi tranh luận với người khác luôn bày ra sự thật, có lý lẽ rõ ràng, khiến người ta tâm phục, khẩu phục. Loại người này tư duy rất mạch lạc, nắm chắc bản chất vấn đề, phản ứng nhanh nhậy, thái độ ung dung không vội vã cũng không chậm chạp, làm việc vì người khác thì có tình có lý, mực thước. Loại người này chắc chắn rộng rãi, trông ung dung đĩnh đạc, nhưng nhanh nhạy, ứng biến giỏi, có thể giao trọng trách.

Có một loại người khác, khi tranh luận cũng biết giành thắng lợi, nhưng thường nói để người ta nín lặng không buồn nói nữa hoặc không muốn tranh luận nữa. Loại người này thường dựa vào ngôn từ gay gắt để chiến thắng đối phương. Họ có ánh mắt rất sắc, có thể nhanh chóng nắm bắt được chỗ hở của đối phương để phản bác, tấn công mạnh mẽ để đối phương phải bối rối. Họ thường nói năng hoa mỹ, bóng bẩy, nhưng lại lấy chỗ khiếm khuyết của đối phương làm cơ sở lập luận của mình, không thể trình bày quan điểm của mình một cách chính xác và toàn diện. Vì vậy đối phương tuy thất bại nhưng không phục.

Loại người nhanh nhậy, thông minh phản ứng nhanh chóng, lanh lợi linh hoạt, hễ mở miệng là nói sai thành đúng, đen thành trắng, dù đối phương biết anh ta vô lý nhưng lúc đó không thể bác bỏ ngay được. Họ là những tay cừ trong nghiệp vụ ngoại giao, giới luật sư. Nhưng phải chú ý anh ta có tật không chắc chắn. Thông minh đến mấy sẽ mắc chính sai lầm của thông minh, nên hướng dẫn họ bình tĩnh và phải suy nghĩ và làm việc thật chắc chắn, bồi dưỡng phong thái đoàng hoàng. Loại này có thể sử dụng vào việc lớn.

2. Loại người giỏi tìm đề tài nhưng không giỏi làm quen Khi nói chuyện với người khác, nếu cách nhìn, quan điểm gần nhau thì rất dễ hoà hợp. Nếu ý kiến trái ngược nhau, tranh cãi vài câu là bực tức bỏ đi, hoặc hai bên cứ nói chuyện chẳng đâu vào đâu, không thân, cũng chẳng sợ, dần dần sẽ chán mà kết thúc. Người giỏi nói chuyện với người khác thì khi phát hiện thấy đối phương có quan điểm không gần, liền lập tức chuyển đề tài, liên tục thăm dò bằng những cách khéo léo hoặc sử dụng kỹ thuật vu hồi, dần dần tìm ra đề tài mà đối phương thích thú, rồi chuyển sang đề tài đó.

Loại người này rất nhanh nhạy, rất dễ chiếm được tình cảm của mọi người, hơn nữa ý chí rất kiên cường, rất giỏi quan sát, tìm mọi cách để thực hiện kế hoạch của mình, dám nói, dám làm, có sức mạnh kiên trì đến thành công. Họ dùng hết tâm trí cho công việc, thích hợp với đảm nhận chức vụ xã hội.

Người không giỏi nói chuyện với người khác, khi nói chuyện thường ở vào thế bị động, rất công thức hoặc nói chung chung. Hễ gặp đề tài hứng thú thì biến ngay thành cuộc thuyết giảng, nhưng chỉ còn mình độc thoại, thao thao bất tuyệt, thậm chí còn xúc động, dường như gặp được người tri âm, người nghe cũng thu được cái gì đó. Loại người này trong cuộc sống khá tình cảm, chịu khó tìm tòi những hứng thú của mình và sẽ trở thành chuyên gia của một lĩnh vực nào đó, không thích những nơi ồn ào, thích chỗ yên tĩnh, mong muốn dục vọng trong cuộc sống cũng khá thanh đạm. Những người này thích hợp với công tác nghiên cứu.

3. Loại người giỏi nói lý lẽ và không giỏi nói lý lẽ Những người giỏi nói lý lẽ thường thường nói một là một, là người thông minh và là những ứng cử viên để trở thành những cán bộ tinh thông, mạnh mẽ.

Những người không giỏi lý lẽ, nói năng hay hồ đồ, không nắm được cái cốt lõi, nói cả ngày chưa rõ nguyên nhân của sự việc, vấn đề, không đi được vào bản chất. Loại người này tư duy không mạch lạc, đầu óc hỗn độn, khó gánh vác được nhiệm vụ, không nên giao những công việc trọng yếu cho những người này.