háng Tư, 29-30, 1975

Suốt tám tiếng đồng hồ sau đó, tôi và Jimmy nằm ngủ trong một góc hành lang của tòa đại sứ, trong khi người lớn ngồi chờ chuyến trực thăng trở lại. Mẹ tôi cố gắng đánh thức tôi dậy ăn trưa, ăn tối, nhưng trong cơn mê ngủ, tôi đẩy tay mẹ tôi ra.

Lúc tôi thức dậy thì mặt trời sắp sửa lặn. Những tia nắng cuối ngày chiếu một màu vàng cam tái nhợt lên thành phố. Vẫn còn phảng phất mùi hơi cay trong không khí. Từ khung cửa sổ nhìn thẳng ra cổng chính, tôi vẫn còn thấy đám đông và những người lính gác xô đẩy nhau, chỉ khác là bây giờ số người bên ngoài tăng lên gấp ba, và hung hản, cuồng nộ gấp đôi hồi sáng. Tất cả đều là đàn ông, còn đàn bà và con nít thì đã bỏ cuộc từ lâu. Một vài người trong đám đông có trang bị súng và lựu đạn, nhưng chưa một người nào dám dùng đến, mà chỉ dơ vũ khí lên cao trong một hành động hăm dọa. Quân cảnh được lệnh khóa cứng cổng, không cho bất cứ ai vào. Tôi trông thấy một vài tấm thẻ màu vàng lóe lên dưới nắng chiều giữa đám đông. Quân cảnh làm ngơ như không thấy.

Tôi lần mò leo lên thang gác, ra sân thượng theo lời mẹ tôi dặn lên gặp bà sau khi thức dậy. Dọc theo dãy hành lang dài, tôi mới nhận ra là toàn khu nhà đã bị bỏ trống, giống như một hộp diêm quẹt rỗng. Những người còn lại đều đã tụ tập trên sân thượng được trang hoàng rất tiện nghị Một phía là khu giải trí với một hồ bơi lộ thiên, những bộ bàn ghế nhựa có dù che và nhiều loại cây quý. Phần còn lại của sân thượng là một khoảng sân vuông vắn, bằng phẳng dùng làm bãi đáp cho trực thăng. Ngoài mẹ tôi, bà Đặng, ông David, còn có năm người Mỹ khác đứng trò chuyện bên cạnh hồ bơi. Hoàn cảnh của họ cũng giống như ông David, họ sót lại phía sau là dọ tự nguyện. Họ là một toán ký giả tự nguyện ở lại để chứng kiến sự sụp đổ của Sài Gòn. Giống như nhiều người khác, họ bị săn đuổi từ thành phố này sang thành phố khác, chứng kiến một cách vô vọng những sư đoàn cộng quân tiến chiếm dần từng thành phố. Và bây giờ, chính họ cũng lọt vào bước đường cùng, không còn biết phải chạy đi đâu. Việc duy nhất họ có thể làm bây giờ là chờ, hoặc là trực thăng hoặc là Việt Cộng. Nhưng khác với những người Việt chung quanh, người Mỹ có vẻ như không cảm thấy bị lôi cuốn vào trong cái làn sóng khích động của đám đông. Họ đứng với vẻ thờ ơ lãnh đạm bên hồ bơi, người nhể nhại mồ hôi vì khí hậu nóng bức, vừa ăn bữa cơm chiều vừa bàn luận về nền hòa bình của thế giới bằng những lời lẽ rất khôi hài.

Đến nửa đêm thì hầu hết mọi người chúng tôi không còn hy vọng gì nữa. Không ai buồn cựa quậy.Tôi ngồi trên nền xi măng bên cạnh mẹ tôi đang ôm thằng em trai tôi trong tay, đắm chìm trong cái thế giới riêng tư của bà. Cách đó vài bước, đối diện với chúng tôi, bà Đặng ngồi bó gối, đầu tựa lên hai cánh tay, ngơ ngẩn nhìn vào khoảng không phía sau lưng tôi như một kẻ mất hồn. Cứ mỗi lần nghe có tiếng động cơ, dù rất nhỏ, bà nhảy chồm lên vui sướng để rồi một giây sau nhận ra không phải là thứ bà đang chờ đợi. Sau đó bà lại ngồi bó mình như cũ. Trong sự im lặng đóng cứng chung quanh, chúng tôi có thể nghe rõ tiếng chuông nhịp từng giờ từ ngôi nhà thờ bên cạnh cho đến khi trời sáng.

Vào buổi sáng ba mươi tháng tư năm 75 hôm ấy, bên ngoài cổng tòa đại sứ, đám đông tụ tập đông đến nỗi che kín gần mười block đường. Từ trên cao nhìn xuống, con đường trông giống như một tổ ong khổng lồ, sùng sục phẩn nộ. Chúng tôi chán nản nhìn những chiếc trực thăng của những quốc gia khác đang lên xuống ở nhiều khu vực trong thành phố để vớt người, nhưng không một chiếc nào chịu đến với chúng tôi.

Thình lình, tất cả những chiếc loa từ các góc đường đồng loạt rú lên làm chấn động cả thành phố. Một giây sau, tiếng nói quen thuộc của tổng thống Dương Văn Minh vang lên trong không khí. Ông ta nghẹn ngào đọc một thống cáo đầu hàng, giao Sài Gòn cho cộng sản. Lúc đó đúng 10 giờ 30 sáng.

Cũng ngay giây phút đó, chúng tôi nhận ra hai chiếc trực thăng xuất hiện bay lượn ngay trên đầu chúng tôi. Một chiếc được sơn màu xanh thủy quân lục chiến. Chiếc thứ hai, nhỏ hơn nhiều, sơn màu bạc. Trông thấy hai chiếc trực thăng, bà Đặng khóc ré lên. Bà quỳ xuống cảm tạ trời đất đã nghe được những lời cầu nguyện của bà. Rồi tất cả chúng tôi cùng đồng loạt rú lên như tiếng lũ sói tru lên vào những đêm trăng tròn, có người nhảy múa trong sự hân hoan tột đỉnh.

Hai chiếc trực thăng dường như nhận hiểu được sự chú ý của đám đông trên những con đường bên dưới. Máy bay càng đến gần, tiếng la hét kêu gào của đám đông càng dữ dội. Những nắm tay đấm vào trong không khí, và người ta gào lên: "Cứu chúng tôi, đứng bỏ rơi chúng tôi... "

Khi chiếc trực thăng màu bạc cách chúng tôi chừng hai chục thước, tôi trông thấy ông Đặng đứng ở cửa máy bay, mặc bộ đồ thường lệ, áo sơ mi trắng, quần đen, há miệng cười với vợ, vẻ đắc thắng. Ông ta khoảng bốn chục tuổi, đầu hói, người lịch thiệp, vui vẻ, hoạt bát. Chiếc nón bay quá rộng che lấp hết phần đầu và làm cho người ông trông nhỏ lại. Thân người ông được giữ lại bằng chiếc thắt lưng an toàn được móc vào thân máy baỵ Ông ta vẩy tay với vẻ sung sướng và ra dấu là đã nhận ra chúng tôi. Cánh quạt máy bay thổi từng cơn gió thốc tung tứ phía chung quanh chúng tôi như một cơn lốc. Chiếc trực thăng thứ hai bay vòng vòng quanh đó chờ chiếc thứ nhất đáp xuống trên sân thượng tòa đại sứ.

Nhưng biến cố xảy ra. Từ trong đám đông bất ngờ một loạt súng nổ vang. Tiếng đạn xé gió trong không khí, trúng vào bên hông chiếc máy baỵ Rồi tiếp theo là nhiều loạt súng nữa. Chiếc trực thăng hoảng hốt cố gắng bốc lên.

Bà Đặng chạy lại bên bờ tường sân thượng kêu la với đám đông bên dưới:

"Xin đừng bắn, xin đừng bắn. Chồng tôi trên đó... " Bà ta nhảy lên nhảy xuống cho mọi người bên dưới có thể thấy bà rõ hơn. David đang núp dưới gầm bàn phóng ra kéo bà nằm xuống. Bà chống cự yếu ớt, miệng vẫn tiếp tục van xin: "Đừng bắn, xin đứng bắn... xin đừng... "

Nhưng đã trễ. Viện đạn đã tìm đúng mục tiêu. Từ chỗ đang ngồi, tôi thấy chiếc áo trắng của ông Đặng nhuộm đỏ những giòng máu tóe ra từ những vết thương trên người mà ông đang rán dùng bàn tay chăn lại.

"Đừng đừng... " Bà Đặng kêu thét lên.

Ông Đặng từ trên cào nhìn xuống vợ với vẻ ngạc nhiên ngơ ngác, tuồng như ông vẫn chưa hiểu chuyện gì đang xảy ra cho ông. Một thoáng qua rồi ông gục xuống. Chiếc trực thăng quay một nửa vòng hất tung thân thể ông văng xuống mặt đất, chiếc giây an toàn vẫn còn quấn ngang hông. Một loạt đạn nữa trúng vào cánh quạt. Chiếc trực thăng quay tròn trong không khí trông như một con chim bị ná, khựng lại một tích tắc rồi đâm đầu xuống mặt đất nổ tung. Sức ép và hơi nóng, trong một thoáng, làm mắt tôi mờ đi không trông thấy gì cả.

Khung cảnh đột nhiên yên lặng, trừ ngọn lửa từ chiếc trực thăng nằm nghiêng bốc cháy đang lụn dần dưới bầu trời xanh và ánh nắng mặt trời chói chang. Trên không chiếc trực thăng còn lại lượn một vòng rồi biến mất vào trời cao. Đám đông bên dưới reo hò trong sự thỏa mãn.

"Đừng... " Tiếng kêu của bà Đặng yếu ớt vang lên. Bà quỵ xuống trên nền xi măng. Mọi người chung quanh quá khích động đứng trơ ra mặc cho bà ta đổ xuống như một con búp bê nhồi bằng giẻ.

Từ một góc phố cách đó không xa, một đoàn quân Việt Cộng đang tiến dần về hướng tòa đại sứ trong tiếng kèn tiếng trống và một điệu nhạc quân hành lạ tai. Những chiếc xe nhà binh, xe tăng phủ đầy bụi đường rầm rộ tiến vào thành phố, trên xe chở đầy bộ đội. Một số giơ cao những lá cờ nền đỏ sao vàng, và cờ mặt trận giải phóng. Một số khác kéo giăng những chiếc biểu ngữ có những hàng chữ nghệch ngoặc. Tôi đọc được loáng thoáng như sau: "Chúng tôi đem hòa bình tới. Hãy xoa dịu những vết thương do bọn tư bản đã gây ra. Bắc Nam là anh em một nhà, chúng ta không nên đánh nhau nữa." Tiếng nhạc vui quyện trong không khí, như có ý muốn xoa dịu những căng thẳng trên đường phố.

David quay sang nói với mẹ tôi:

"Xin lỗi bà, mọi việc xong rồi. Chiến tranh đã chấm dứt. Chúng tôi không thể giữ bà ở đây thêm được nữa . Xin hãy mang các con bà và bạn bà ra khỏi đây ngay trước khi quá muộn. Chúng tôi cũng sẽ rời khỏi chỗ này, và không đem theo một người Việt nào theo cả. Bà hiểu không?. Ra khỏi đây ngaỵ Chúc bà may mắn, chúc mọi người may mắn và nên thận trọng."

Gom hết chút hơi sức còn sót lại, bà Đặng cố lết về phía chiếc trực thăng bị nạn với hy vọng tìm được xác chồng, nhưng bị cản lại. Chúng tôi bị đẩy mạnh ra khỏi cửa. Chúng tôi níu chặt lấy nhau cho đến khi ra tới ngoài đường lộ. Không một ai buồn chú ý đến chúng tôi khi chúng tôi băng ngang qua cổng, nhập vào giòng người chạy tán loạn ngược xuôi tứ hướng. Đoàn quân cộng sản diễn hành từ từ qua đường phố, giơ tay chào dân chúng đang đứng hai bên đường vừa phát cho dân chúng những tấm ảnh nhỏ in hình Hồ Chí Minh cùng với những lá cờ bằng giấy với vẻ trịnh trọng như đó là những báu vật. Cuối cùng đoàn quân tới trước Dinh Độc Lập. Họ dùng xe tăng ủi sập cách cổng sắt trong tiếng hoan hô, reo hò của mọi người.

Sài Gòn mất vào đúng 11giờ 30 ngày 30 tháng Tư năm 1975.