rong bóng tối vang lên tiếng khóc của một đứa bé.

Vytka mở mắt.

Một người đàn bà trẻ trung đứng ngay trước mặt cậu ta, cách chừng hai mươi bước và đu đưa nhẹ chiếc xe nôi có đứa bé đang khóc ở trên đó.

Vytka đưa mắt nhìn tứ phía. Cậu ta đang ngồi trên một bãi cỏ chan hòa ánh nắng. Tay trái cậu ta vẫn giữ "Máy biến đổi…". Các cậu bạn khác vẫn ngồi bên cạnh như trước và trố mắt nhìn.

Vytka nhìn lên trời. Trên đầu cậu ta, vẫn cái bầu trời trong xanh hệt như mấy giây về trước. Bên cạnh là cây thanh lương trà mà các cậu đã ngồi gần đó lúc chuẩn bị thử "Máy biến đổi…".

Vytka nhận xét thầm trong bụng rằng cây thanh lương trà hình như thấp hơn thì phải, ngọn cây đã bị cắt bằng. Vytka sờ đám cỏ. Một đám cỏ bình thường hết sức. Trên bãi cỏ còn mọc những cây cúc nhỏ.

- Tuyệt thật! - Yashka nói. - Tớ thậm chí không cảm thấy gì cả, chỉ thấy mắt bị tối đi thôi. Thế là bọn mình đã ở Na Uy rồi ư?

- Có lẽ…

Một chú bé con mặc bộ quần áo màu xanh da trời chạy qua bãi cỏ. Nó hét lớn:

- Mama! Mama!

- Thằng bé kia nói tiếng Nga[11] mà bảo đây là Na Uy à? - Yashka hoài nghi hỏi.

Chú bé chạy đến bên mẹ, vừa nhìn các cậu bé nọ, vừa nói liến thoắng một câu gì đó, nhưng không thể nào hiểu rõ lời. Người đàn bà nhìn chăm chú, ngạc nhiên. Bà ta bắt gặp cái nhìn của Vytka, rồi quành vội chiếc xe nôi và dắt chú bé mặc quần áo xanh da trời đi thẳng.

- Chắc là bà ta sợ bọn mình. - Yashka nói. - Thế nào, làm gì bây giờ đây?

- Đi tìm chiếc bè "Kon-Tiki"!

- Vytka, cậu tin chắc là bọn mình đang ở Oslo thật ư? - Yashka hỏi. - Tớ thì chẳng tin lắm. Tất cả mọi thứ đều rất bình thường, cả cây lẫn cỏ vẫn hệt như ở đại lộ Gogol ở Moskva ấy! Và người ta lại nói tiếng Nga… Có một cái gì không giống Na Uy.

- Thế cậu đã từng ở Na Uy rồi à?

- Tớ chưa ở Na Uy, nhung dẫu sao thì ở nước ngoài, mọi thứ cũng phải ra dáng nước ngoài chứ. Đằng này, mọi thứ đều hết sức bình thường, chẳng có gì khác cả. Có thể bọn mình đã di chuyển không phải sang Oslo, mà chỉ đến một nơi nào đó gần đây thôi, Kuntsevo hoặc Sokolnyky chẳng hạn.

Vytka đứng dậy:

- Đi thôi các cậu! Ngồi đây chẳng được tích sự gì. Bọn mình sẽ xem xem đây có phải là Sokolnyky không…

Cậu ta quả quyết khoác dây đeo "Máy biến đổi…" lên vai và tiến về phía người đàn bà nọ vừa đi với đứa con.

Đằng sau hàng cây là một con đường nhỏ rải cát, hệt như con đường nhỏ ở bất cứ một công viên nào ở Moskva. Vytka nhìn về phía bên trái, thấy người đàn bà đẩy chiếc xe nôi đang đi xa dần. Phía bên phải, hai bà lão đội mũ kiểu cũ đang đi.

- Bọn mình rẽ về phía bên phải thôi. - Alek nói. - Chẳng hiểu sao tớ không ưa bà ấy. Nhỡ bà ấy tố cáo bọn mình thì sao?

- Tố cáo cái gì? Phải chăng bọn mình đã làm một điều gì xấu xa?

- Không phải bọn mình làm điều gì xấu xa, nhưng dù sao… Bọn mình bỗng nhiên xuất hiện từ một nơi nào không ai biết, người ta ắt phải hỏi bọn mình là ai, đến đây làm gì và tại sao đến đây. Cậu sẽ trả lời như thế nào?

- Tớ sẽ trả lời tất cả, có sao nói vậy.

- Chắc gì người ta đã tin cậu? Trên đời này chưa từng có chuyện như vậy!

- Nếu bọn mình đã ở đây rồi thì có nghĩa là có chuyện đó.

- Đi về phía bên phải thì đi!

Các cậu bé đi trên con đường nhỏ, Vytka đi trước, vai đeo "Máy biến đổi…", Seryoga và Yashka đi sau cậu ta, Alek đi cuối cùng.

Lúc đi đến ngang hai bà lão, Vytka muốn nghe họ nói chuyện với nhau để biết họ nói tiếng gì, nhưng họ im lặng và nhìn các cậu bé với cặp mắt nghi ngờ.

Vytka đi qua, vẻ tự chủ.

Trên con đường nhỏ có trồng cây hai bên ấy, ngoài các cậu bé và hai bà lão ra, không có một bóng người nào cả.

Đằng trước, ở sau chỗ ngoặt, có tiếng ồn ào không rõ và bỗng nhiên có tiếng trống rung vang dội.

"Một đội thiếu niên tiền phong đang đi đấy. - Vytka nghĩ bụng. - Có lẽ bọn mình không phải đang ở Oslo thật, mà ở một nơi nào đó gần Moskva?".

Các cậu bé bước gấp. Sau chỗ ngoặt, con đường nhỏ nhập vào một con đường rộng có trồng cây hai bên, trên đường có nhiều người: người lớn và trẻ con, người trẻ và người già, đàn ông và đàn bà.

Và các cậu bé hiểu ngay rằng các cậu không phải đang ở tại đất nước mình. Từ mọi phía vang lên tiếng nói không quen thuộc. Mọi người ăn mặc dù hết sức giản dị, nhưng vẫn không giống như ở Moskva. Tất cả đều có một các gì đó khác thường, xa lạ.

Phía trước, ở chính giữa đường, một toán lính đang đi đều theo nhịp trống rung. Họ mặc y phục rất lạ: áo khoác đen, quần dài đen không nhét vào ủng, mũ phớt đen, có một chòm lông lớn gài lơ lửng ở một bên. Những người lính đi rất đều, nom họ hệt như những anh lính cận vệ trong truyện cổ tích mà người ta vẫn thường vẽ ở các cuốn sách thiếu nhi.

Các cậu bé bối rối nhìn những người đi qua trước mặt mình. Mãi đến tận giờ, mỗi cậu mới bắt đầu nhìn nhận thấy toàn bộ sự vô lý và khác thường trong cuộc phiêu lưu của các cậu. Lúc đặt kế hoạch đi trên chiếc bè "Kon-Tiki", các cậu ngỡ rằng mọi việc sẽ rất đơn giản: di chuyển sang Oslo, ngồi lên chiếc bè "Kon-Tik", rồi di chuyển sang Thái Bình Dương và nghiên cứu "Máy biến đổi…" ở đấy.

Bây giờ, lúc thấy mình ở vào một thành phố xa lạ, một nước xa lạ, các cậu bé lại cảm thấy sờ sợ…

- Đứng đực ra làm gì vậy? Đi hỏi chứ! - Yashka nói.

- Làm sao cậu hỏi được đường? Hỏi bằng tiếng gì?

- Tớ sẽ hỏi cho mà xem. Hỏi bằng tiếng Nga. "Kon-Tiki". Tor Heyerdahl. Mọi người đều biết chuyện đó.

Yashka tiến lên trước, chăm chú nhìn và chọn người để hỏi đường.

Nhiều người lắm, nhưng sau khi những người lính đi qua rồi, mọi người đều vội vã với công việc của mình và không ai để ý đến các cậu bé nọ.

Yashka đánh bạo ngăn hai anh thanh niên nom có vẻ là sinh viên lại:

- Các anh làm ơn nói cho biết…

Lúc Yashka muốn, cậu ta cũng có thể trở nên một chú bé lịch sự như người ta vẫn thường tả ở trong các sách. Nhưng chẳng mấy khi cậu ta muốn như vậy.

Hai anh sinh viên dừng lại ngay và trả lời một câu gì đó, nhưng Yashka không hiểu được.

- Các anh làm ơn nói cho chúng em biết đường đi đến nhà bảo tàng "Kon-Tiki", nơi Tor Heyerdahl và các bạn của ông đang ở…

Hai anh sinh viên nhìn nhau, nhún vai và cả hai lại nói cùng một lúc, nhưng tất cả các cậu đều không hiểu nổi.

- "Kon-Tiki", Tor Heyerdahl. - Yashka nhắc lại.

Hai anh sinh viên tươi cười niềm nở, nhún vai và nói gì đó, nhưng Yashka không thể hiểu được một tí gì.

- Tor Heyerdahl, "Kon-Tiki"! Không hiểu à? Nếu các anh không hiểu thì chán mớ đời! - Yashka phát cáu, và toàn bộ phép lịch sự của cậu ta liền bay theo gió.

- Thôi các cậu ơi, hai anh này chẳng hiểu gì cả, bọn mình đi tìm người khác vậy. Bọn mình đi ra một cái phố thật sự xem ở đấy ra sao, chứ luẩn quẩn ở đây thì chẳng được cái tích sự gì cả.

Với vẻ có lỗi, hai anh sinh viên lịch sự chia tay và đi theo đường của mình. Các cậu bé đi hết con đường có trồng cây hai bên và dừng lại ở một ngã tư ồn ào.

Phố xá ở đây hoàn toàn chẳng giống như phố xá ở nhà, mặc dù dọc hai bên phố cũng có những tòa nhà, có những cửa hàng với các tấm biển màu sắc sặc sỡ, có xe hơi chạy trên đường nhựa phẳng lì, có người đi bộ trên vỉa hè - tất cả những cái đó đều giống như ở Moskva, nhưng dẫu sao thì vẫn có một cái gì đó khác hẳn. Các xe hơi hoàn toàn của nước ngoài, không hề có một nhãn hiệu quen thuộc. Đặc biệt là có nhiều loại xe hơi nhỏ gồ lên ở giữa, nom tựa như những con bọ hung. Vytka nhớ lại rằng cậu ta đã từng thấy những chiếc xe hơi như vậy ở Moskva, nhưng không biết tên chúng là gì. Các tòa nhà cũng chẳng giống như ở Moskva. Những mái ngói cao đã khiến người ta phải chú ý đến trước tiên. Ngay cả bộ mặt của thành phố cũng có một cái gì đó xa lạ. Có nhiều cửa hàng, nhưng tất cả đều nhỏ. Mỗi cửa hàng đều có một tấm biển riêng, chẳng giống các tấm biển khác, tất cả đều rất sặc sỡ và tất cả đều viết bằng chữ cái La tinh. Có lẽ, chỉ có những người qua đường là không khác lắm so với những người Moskva, nhưng nếu nhìn thật kỹ thì họ cũng khác hẳn.

Các cậu bé đứng ở mép vỉa hè, chăm chú nhìn toàn bộ các cảnh lạ nhiều hình nhiều vẻ ấy.

- Các cậu ơi! Ura! "Người Moskva"! - Yashka bỗng hét váng lên, làm những người qua đường phải giật mình.

- Cậu làm gì mà gào ầm lên thế? "Người Moskva" nào?

- Một chiếc xe hơi "Người Moskva" đang đỗ ở phía bên kia kìa! "Người Moskva" của chúng ta, thế đấy!

Bên kia đường, một chiếc xe hơi "Người Moskva" bình thường nhất, màu crem, đang đỗ sát vỉa hè.

Thấy chiếc xe hơi "Người Moskva", các cậu bé vui mừng như thấy ngườì thân, bèn lao ngay qua đường. Mức độ lưu thông ở đây không cao lắm, nhưng đường phố đầy ôtô. Yashka và Vytka đã kịp chạy qua ngay trước bánh xe của một chiếc ôtô buýt màu vàng to tướng và hai cậu đứng lại, đợi lúc có thể đi tiếp. Chiếc ôtô buýt hãm phanh đánh kít một cái rồi chạy qua, nhưng tất cả các ôtô khác đi ở cả hai chiều đều dừng lại, như theo lệnh vậy. Không hiểu chuyện gì đã xảy ra, Vytka và Yashka bối rối đứng ngay giữa đường. Alek và Seryoga không dám chạy qua, đứng lại ở đằng sau. Toàn bộ lưu thông đều bị ngừng lại.

Từ chiếc xe hơi gần nhất - một chiếc xe hơi nhỏ, mui trần - người lái thò đầu ra và nói gì đó với các cậu bé. Vytka không hiểu, muốn hỏi lại.

Một người đàn bà đứng tuổi ngồi sau tay lái một chiếc xe hơi khác ra hiệu mời các cậu bé đi qua đường. Một trong những chiếc ôtô sốt ruột chuyển bánh rồi lại dừng. Những chiếc ôtô khác đỗ ở đằng sau. Những người qua đường dừng lại tỏ ra quan tâm đến biến cố ở trên đường.

- Đi đi các cậu ơi, người ta nhường đường cho bọn mình đấy! - Yashka nói và thong thả bước qua đường với vẻ trịnh trọng.

Alek, Seryoga và Vytka chạy theo cậu ta.

Các ôtô lại chuyển bánh. Có người vừa cười, vừa vẫy tay.

- "Người Moskva" ở đâu nào? - Alek hỏi.

- Nó đỗ kia kìa…

Chiếc xe hơi "Người Moskva" màu crem đỗ cách đấy không xa.

Từ trong một tòa nhà, một người đàn ông đứng tuổi xách cặp bước ra. Ông ta mở cửa xe, ngồi vào sau tay lái và đi ngay lập tức trước khi các cậu bé kịp chạy đến.

- Thế là bọn mình bỏ lỡ mất rồi! Alek, tất cả đều tại cậu không thể chạy ngay qua đường đấy!

- Sao lại tại tớ? Chính cậu đứng đực đến gần tiếng đồng hồ ở giữa đường thì có.

- Ừ, tiếc rằng bọn mình đã bỏ lỡ mất… Đáng lẽ bọn mình có thể hỏi thăm được…

- Cậu mà hỏi thăm được "Người Moskva" thì lý thú đấy nhỉ! Nó cũng biết nói tiếng Nga chăng?

- Có thể người Liên Xô mình đi chiếc xe hơi ấy cũng nên.

- Làm gì có chuyện ấy! Cậu không thấy ai đi à? Một người nước ngoài chính cống! Số xe cũng chẳng phải của nước mình. Tớ đã nhận thấy thế.

Các cậu bé đi trên phố, chăm chú nhìn nhà cửa, các tủ kính, người qua đường và những chiếc xe hơi. Mỗi cậu đều hy vọng ngấm ngầm là sẽ gặp lại chiếc xe hơi "Người Moskva" màu crem. Cứ như đấy là mối dây liên lạc nào đó đối với Tổ quốc vậy.

Bây giờ, lúc lại phải đi qua đường ở một ngã tư nào đó, các cậu bé không còn xăm xăm đi nữa, mà đợi những người khác bắt đầu đi qua rồi mới cùng mọi người ngoan ngoãn đi sang bên kia đường. Các cậu đi theo kiểu "mải vui chân bước", quên mất cả thời gian và "Kon-Tiki", cả Thái Bình Dương và "Máy biến đổi…". Mọi thứ đều rất lạ và lý thú: lúc thì thấy một chiếc xe hơi mới toanh hình thuôn thuôn như chiếc máy bay; lúc thì lại thấy một chiếc xe hàng cổ lỗ sĩ thân xe cao lênh khênh, bánh xe to tướng; lúc thì thấy những người lính hải quân hoặc lục quân mặc quân phục khác thường, nhưng không giống thứ lễ phục của những người lính đi đều theo nhịp trống ở công viên nọ; lúc thì gặp một người đàn bà dùng dây dắt hai đứa con đi chơi, hệt như người ta vẫn thường dắt những chú chó con vậy…

Vytka dừng lại trước tủ kính của một cửa hàng bán các mặt hàng vô tuyến điện. Ở đấy bày các máy thu thanh, ghi âm, máy quay đĩa, máy truyền hình và đủ các thứ lặt vặt dành riêng cho những người chơi vô tuyến điện nghiệp dư.

- Máy thu thanh nom khá đấy! - Alek nói.

- Xì, chẳng có gì nom khá đặc biệt cả! Cũng giống như ở bên mình. Chỉ có bóng đèn là khác thôi, không phải loại bóng đèn của ta.

Trong một tủ kính tiếp đó, người ta bày hẳn một gian buồng ở. Sau lớp kính có một chiếc đivăng bọc màu anh đào rất đẹp và có cả những chiếc ghế bành, tủ đứng, ghế dựa. Một cô gái hình nhân mặt vàng, tóc làm bằng vỏ cây gai ngồi trong ghế bành. Cô ta mặc chiếc áo dài hợp màu với lớp vải bọc ghế. Nói chung là khá đẹp, nhưng không hiểu tại sao người ta lại làm tóc cô gái bằng vỏ cây gai.

Quá nữa là những cửa hàng bày đủ các thứ hàng may mặc: quần áo cả bộ, áo vét, giày dép, mũ, lại áo vét, lại giày dép… Tất cả những cái đó chẳng có gì là thú vị. "Cũng như ở cửa hàng bách hóa Moskva thôi" - Seryoga nói.

Nhưng ở cửa hàng bán dụng cụ thể thao, các cậu bé dừng lại một lúc lâu ở nơi bày những bộ đồ câu cá. Những dây câu, lưỡi câu, cần câu, thuyền cao su hấp dẫn tới mức các cậu bé không tài nào rời chân được.

Đi chẳng bao lâu thì hết phố, các cậu bé đến một vườn hoa nhỏ. Ở đây, ngay trên bãi cỏ, có những chiếc ghế bành thuận tiện và nhiều người đang ngồi trên những chiếc ghế đó. Người thì đọc báo. người thì thêu thùa, người thì chỉ ngồi chẳng làm gì cả. Một bà đang cho con sóc đã thuần hóa ăn hồ đào. Con sóc dùng chân trước nhặt những quả hồ đào từ tay bà và thành thạo cắn vỡ những quả ấy. Vốn rất yêu những loài vật nhỏ, Seryoga bèn lục cái túi, nhưng chẳng tìm được gì có thể nhử con sóc.

- Các cậu ơi, bọn mình ngồi nghỉ đi. - Alek nói. - Tớ mệt lắm, chân mỏi nhừ ra rồi.

Cả bọn đều mệt và nếu được ngồi nghỉ thì thích quá, nhưng bên cạnh chẳng có một chiếc ghế trống nào cả.

- Đằng kia có ghế để không đấy! - Yashka reo lên và cùng với Alek đi về phía dãy ghế bành để trống.

Seryoga và Vytka đứng đợi, lúc thì nhìn con sóc, lúc thì nhìn hai bạn đi lấy ghế. Từ xa, các cậu thấy Yashka nhấc một lúc hai chiếc ghế bành, nhưng có một ông già nhỏ bé nào đó ngăn Yashka lại. Ông già và Yashka tranh cãi gì đó. Yashka trình bày, nhưng ông già phản đối. Cuối cùng, ông ta giằng lại hai chiếc ghế trong tay Yashka và để chúng vào chỗ cũ. Yashka và Alek quay trở lại với các bạn.

- Có chuyện gì vậy? - Vytka hỏi.

- Ông già không cho lấy ghế. Muốn ngồi ghế hình như phải trả tiền. Thế là tớ biết thêm một cái lệ ở đây: con người không thể ngồi chơi không mất tiền ở công viên.

- Không thể thế được! - Seryoga phẫn nộ.

- Tớ nói với cậu là có thể thế đấy! Ông già chìa cho chúng tớ nom một đồng tiền, tớ chỉ không hiểu là bao nhiêu thôi.

- Chủ nghĩa tư bản là vậy đó! - Alek nói. - Ở đây, ngay cả không khí trong sạch, người ta cũng đem bán lấy tiền.

Buồn bực, các cậu bé lại đi tiếp. Chẳng bao lâu, các cậu đến một quảng trường rộng ở trước một tòa nhà lớn có kiến trúc kỳ lạ. Tòa nhà xây bằng thứ gạch bóng loáng, màu đỏ thẫm. Ở hai bên nhô lên hai cái tháp hai mươi tầng. Phần giữa mặt trước nhà hơi thụt sâu vào và ở đấy có một cái cổng cao với hai cánh cửa lớn. Trên cổng treo lá cò đỏ có chữ thập xanh[12]. Một cái cầu thang rộng và đẹp dẫn đến cổng.

- Có lẽ đây là một công sở nào đó.

- Tất nhiên, nếu có treo cờ.

Các cậu bé đi qua tòa nhà ấy và rẽ sang một góc phố.

Và toàn cảnh một hải cảng mở ra ngay trước mắt các cậu. Đằng xa hiện ra những bờ vịnh nhấp nhô và những hòn đảo có rừng xanh bao phủ. Những chiếc thuyền thể thao, buồm trắng toát dường như bất động trên mặt nước. Gần hơn, ngay sát bờ là một rừng cột buồm san sát. Tàu bè đỗ ở các bến chạy dài dọc theo ven bờ. Trong vũng tàu có những tàu chở gỗ lớn tướng màu đen, tàu chở dầu, tàu chở hàng, tàu chở khách màu trắng đẹp đẽ và thậm chí có cả một chiếc tàu chiến nữa.

Không khí sực nức hương vị đặc biệt của hải cảng, đó là sự pha tạp của mùi dầu madút và mùi rong biển thối, mùi cá và mùi gỗ có nhựa.

Các cậu bé xuống con đường chạy dọc theo bờ biển, chăm chú nhìn tàu bè và đọc tên ở mạn tàu. Những chiếc cần cẩu làm việc ở đây đó. Một chiếc cẩu từ trong khoang tàu những cái hòm gỗ lớn và xếp chúng lên trên bờ. Một chiếc cần cẩu khác bận rộn bốc gỗ. Những chiếc ôtô chở gỗ đặc biệt chở đến bến các bó gỗ thanh và gỗ ván còn tươi, thơm phức mùi nhựa.

- Nó kia kìa! Nó kia kìa! - Alek bỗng hét lên.

- Nó là ai? - Yashka hỏi.

- "Người Moskva", đúng chiếc xe hơi màu crem ấy đấy!

Phía bên phải, đằng sau những chồng gỗ ván, hiện ra cái mui xe "Người Moskva" thân thiết và quen thuộc.

Các cậu bé chạy vòng qua những chồng gỗ. Và trước mắt các cậu mở ra một cái bãi san sát những chiếc xe hơi "Người Moskva" màu crem, màu be, màu xanh lá cây, màu đỏ, màu xanh da trời và màu xám, máu nước biển và màu hồng[13], màu anh đào sẫm và màu quả dâu pha màu sữa. Tất cả những chiếc xe hơi này được xếp thành hàng ngay ngắn đợi đưa đến các cửa hàng.

Các cậu bé vui buồn lẫn lộn. Ở đất nước ngoài, thật là dễ chịu khi bắt gặp một cái gì đó thân thiết và quen thuộc đối với mình, song những hy vọng mỏng manh của các cậu về việc thông qua "Người Moskva" mà biết được đường đến nhà bảo tàng "Kon-Tiki" té ra chỉ là một ảo tưởng rỗng tuếch. Tất cả những chiếc xe hơi ấy đưa đến đây chỉ là để bán.

- Các cậu ơi, tớ muốn ăn rồi. - Yashka rầu rĩ nói.

- Tất cả đều muốm. - Seryoga trả lời.

- Không phải "muốm", mà là muốn. Bọn mình đã học tiếng Nga bảy năm rồi đấy! - Alek nhận xét.

- Đã đến lúc chấm dứt bàn cãi, các cậu ạ! Phải nhanh chóng tìm chiếc bè "Kon-Tiki" và lên đường, kẻo muộn. Sắp chiều đến nơi rồi… - Vytka nói. - Seryoga, cậu biết đích xác là trên bè có đủ thứ, cả bánh mì lẫn đồ hộp chứ?

- Về bánh mì thì tớ không biết, nhưng đồ hộp thì tớ biết đích xác là có. Chính mắt tớ đã thấy đồ hộp ở trên phim.

- Vậy thì bọn mình đi nhanh lên. Dẫu sao thì cũng phải hỏi đường một người nào đó. Chẳng lẽ lại không ai biết cả… Seryoga, bây giờ cậu hỏi đi!

Các cậu bé quay lại và đi về phía đường phố chính mà các cậu vừa đi qua để đi ra cảng. Ở đây, có ít người qua lại trên bờ và Seryoga vẫn chưa biết nên hỏi ai.

Có hai thủy thủ đang đi lại phía các cậu bé. Y phục màu đen của họ giống với y phục thủy thủ bên nước các cậu, chỉ không có cái cổ áo màu xanh với những đường viền nhỏ và trên đầu họ, thay cho cái mũ không có lưỡi trai đính theo hai dải băng nhỏ, là cái mũ trắng bé nom rất tức cười.

Seryoga chắc rằng những người thủy thủ Na Uy hẳn phải biết tên Tor Heyerdahl và nơi để chiếc bè "Kon-Tiki".

Hai thủy thủ đi thất thểu và nhai lia lịa một cái gì đó. Seryoga nói:

- Các anh làm ơn nói cho chúng tôi biết đường đi đến chỗ chiếc bè "Kon-Tiki"! "Kon-Tiki" ở đâu? Tor Heyerdahl?

Một thủy thủ chuyển cái thứ mà anh ta đang nhai sang má bên kia và trả lời:

- I don’t understand, please[14].

- "Kon-Tiki", "Kon-Tiki…"- Seryoga nhắc lại.

- I don’t understand, norwegian, we are american sailors. May you speak English, please?[15].

- Seryoga, anh ta nói tiếng Anh đấy! Tớ hiểu lời anh ta nói! - Alek reo lên.

Chính Seryoga cũng nghe được lõm bõm vài tiếng quen thuộc trong câu nói của người thủy thủ, song cậu ta biết tiếng Anh cũng như đa số học sinh trung học, nghĩa là gần như hoàn toàn không biết gì. Nhưng Alek thì lại là học sinh cừ nhất về tiếng Anh, ấy là do cậu ta đã được bà cậu ta kèm cặp thêm. Thậm chí Alek còn có thể nói chuyện bằng tiếng Anh.

Hai thủy thủ nọ đứng im, vừa tiếp tục nhai, vừa nhìn các cậu bé với ý dò hỏi.

- Nào, Alek, cậu hãy giải thích cho họ biết bọn mình cần gì đi. - Các cậu bé mừng rỡ.

Alek đường hoàng tiến lên phía trước và bắt đầu nói tiếng Anh với giọng lúng búng, dường như cậu ta ngậm đầy cháo trong miệng vậy.

- Thế nào? Họ bảo sao? - Các bạn hỏi dồn dập.

- Họ bảo rằng họ là thủy thủ Mỹ ở trên chiếc tàu chiến đang đỗ trong vũng tàu. Họ mới ở ngày đầu tiên trong thành phố và vẫn chưa biết gì cả. Họ tưởng bọn mình là người Na Uy và chính họ lại hỏi ở gần đây có tiệm rượu nào không?

Một người Mỹ móc trong túi ra mấy gói nhỏ có nhãn hiệu in sặc sỡ và đưa cho các cậu bé.

Các cậu từ chối.

Người Mỹ đó mỉm cười, vỗ vai Seryoga, nói liến thoắng một câu gì đó và lại chìa cái gói nhỏ ra.

- Alek, hắn ta nói gì vậy? - Vytka hỏi với vẻ khó chịu.

- Hắn ta muốn mời bọn mình ăn cái gì đó. Tớ không hiểu được tên cái đó, đại khái là "suy ngâm"[16] gì đó. Anh ta bảo rằng đó là một thứ kẹo rất ngon và tất cả bọn trẻ con ở tất cả các hải cảng mà họ đặt chân đến đều xin thứ kẹo ấy. Phải bỏ vào mồm mà nhai, nhưng không được nuốt.

- Mặc anh ta nhai một mình, nếu anh ta không biết "Kon-Tiki" ở đâu!

Người thủy thủ Mỹ - một thanh niên trẻ măng - mở cái gói nhỏ ra bày cách ăn kẹo cao su. Anh ta cử động quai hàm lia lịa và cố tạo ra trên bộ mặt của mình một sự thích thú cao độ.

- Đi thôi các cậu ơi, đừng để mất thì giờ. - Vytka giục.

Alek nói với người Mỹ đó một câu lịch sự gì đó, anh ta trả lời và hai bên chia tay nhau. Yashka đi sau cùng.

- Một ý định hay đấy, các cậu ạ. - Vytka nói. - Nếu Alek có thể nói tiếng Anh khá tới mức những người Mỹ hiểu được cậu ta thì bọn mình có thể giao thiệp được. Phải nói bằng tiếng Anh thôi. Tiếng Nga ở đây có lẽ chẳng ai biết, nhưng tiếng Anh thì người ta có thể biết. Cùng lắm, bọn mình sẽ tìm một cậu học sinh nào đó. Chẳng lẽ học sinh ở đây không học tiếng Anh?

Các cậu bé đi trên đường phố, chăm chú nhìn những người qua đường, cố chọn một người nào đó nom có cảm tình và có thể biết được tiếng Anh. Nhưng mọi người đều có vẻ bận rộn, không tiện ngăn họ lại.

- Alek, cậu đi trước mà hỏi. Yashka đâu rồi? - Vytka ngoảnh lại. - Yashka, cậu tụt lại sau làm gì vậy?

- Tớ… đi - i.. - Yashka nói, khó khăn lắm mới nhấc được hàm.

- Yashka, tiếng cậu nói sao mà lạ thế, hệt như cậu đang ngậm đầy mồm vậy. Hay cậu đang tập nói tiếng Anh?

- Tớ… nhai…

- Nhai cái gì? - Vytka dừng lại và nhìn Yashka với cặp mắt nghiêm nghị. - Nhai cái gì, nói đi!

- Nhai kẹo anh thủy thủ cho.

- Nhả ra xem!

Yashka móc ngón tay vào mồm và khó khăn lắm mới lôi được một miếng cao su dài, nhớp nháp.

- Thế nào, ngon lắm hả?

- Chẳng ngon tí nào. Sặc mùi bạc hà.

- Cậu ta nhai một mình, chẳng chia cho các bạn. - Alek nhận xét với giọng châm chọc.

- Tớ có nhai hết cả đâu, còn để lại cho mỗi cậu một miếng đây.

Yashka dừng lại, thò tay vào túi lấy chỗ kẹo cao su còn lại. Lúc đó, cậu ta quay người vụng về, vô tình đụng phải một cậu bé nào đó vừa đi tới.

- Sorry[17]. - Cậu bé nọ nói.

- Cái gì - ì? - Yashka hỏi lại.

- I am sorry[18]. - Cậu bé nhắc lại bằng tiếng Anh khi thấy mình đang tiếp xúc với người nước ngoài.

- Chính mày là "đồ rác rưởi"[19] thì có! - Yashka lầu bầu. - Cút ngay, không thì khốn bây giờ! - Và Yashka khẽ giật vai, cử chỉ đó chỉ có thể có nghĩa là nếu cậu bé kia không bỏ đi ngay thì cậu ta có thể bị nguy.

Cậu bé hiểu điều đó, nhưng không hề tính chuyện bỏ đi. Ngược lại, cậu ta chỉ nói một câu khó hiểu gì đó, nhưng hoàn toàn không phải với cái giọng nhã nhặn như lúc đầu, mà hơi cúi thấp đầu như các võ sĩ quyền Anh vẫn thường làm trong phim, và tiến về phía Yashka.

Yashka xoay nghiêng người, chuẩn bị đấm.

Hai đứa đánh nhau, đứa thứ ba không nên can thiệp vào. Cái luật không viết thành văn bản ấy đã được tôn trọng nghiêm chỉnh như nhau trong đám con trai ở tất cả các lục địa: cả ở Liên Xô lẫn Na Uy, cả ở châu Mỹ lẫn ở quần đảo Salomon[20] hoang vắng. Nhưng ở đây, Vytka đã vi phạm cái luật ấy: cậu ta đứng ngay vào giữa Yashka và cậu bé không quen biết, rồi dùng tay phải thụi cho Yashka một cú vào sườn, khiến cậu ta kêu oai oái.

- Sao, cậu mê muội cả đầu óc rồi hả? - Vytka rít lên với Yashka. - Cũng tìm được thì giờ mà gây sự đánh nhau!… Đằng ấy đi đi! - Vytka hất đầu bảo cậu bé Na Uy.

Cậu bé Na Uy mỉm cười thỏa mãn, phủi tay khinh bỉ và đi tiếp với điệu bộ của kẻ chiến thắng.

- Cậu không hiểu gì cả sao, Yashka? Bao giờ cũng phải giữ gìn phẩm cách của mình, phẩm cách của người thiếu niên tiền phong Liên Xô, ấy thế mà cậu lại chực đánh nhau.

- Thế tại sao nó lại nhiếc tớ?

- Cậu có biết nó nhiếc cậu cái gì không?

- Còn cậu?

- Tớ không biết.

- Tớ cũng không biết.

- Thế mà lại chực đánh nhau!

- Chính nó…

- Thôi đi, tớ đã thấy thế nào là "chính nó" rồi! Cậu đụng phải nó trước thì có.

- Tớ không cố ý.

Trong lúc đó, Alek đứng một bên, không tham gia cuộc tranh cãi và cậu ta đang nói chuyện với một trong những người qua đường bằng thứ tiếng Anh khá nhất mà cậu ta có thể nói được. Alek hỏi đường tới nhà bảo tàng của Tor Heyerdahl.

Người Na Uy hoa tay và lắc đầu ra hiệu là ông ta không hiểu gì cả.

Alek nhắc lại thật chậm câu hỏi của mình.

Người qua đường trả lời một câu gì đó bằng tiếng Na Uy và lại lắc đầu. Tiếp đó, ông ta đích thân nói với một người qua đường khác, có lẽ là hỏi người đó có hiểu thứ tiếng mà Alek nói không. Người qua đường thứ hai, đến lượt mình, lại nói với một người đàn bà vừa đi qua. Dần dần, xung quanh Seryoga và Alek bắt đầu tụ tập một đám người nhỏ và mỗi người mách một câu. Bấy giờ, Alek cố nói thật rõ câu này:

- Does anybody here speak English or Russian? (ở đây có ai nói được tiếng Anh hoặc tiếng Nga không ạ?)

Alek vừa nói chữ "Russian" (tiếng Nga) thì lập tức người qua đường đầu tiên mà cậu ta hỏi sung sướng reo lên:

- Tiến Nga à? Tôi nói tiến Nga! Tôi ở trại tạp trun với lín Nga. Tôi học tiến Nga: Tiêu diệt Hitler! Vì Tổ quốc!

Alek đứng ngây người. Cậu ta đã chuẩn bị trình bày một cách vất vả bằng tiếng Anh, ấy thế mà người Na Uy bắt gặp đầu tiên lại biết nói tiếng Nga. Alek cố trình bày rằng cậu ta và các bạn từ Moskva tới đây để đến thăm nhà bảo tàng của Tor Heyerdahl, nơi đặt chiếc bè "Kon-Tiki" mà Heyerdahl và các bạn của ông đã dùng để vượt qua Thái Bình Dương.

Người Na Uy nghe Alek nói rất chăm chú và cứ gật đầu suốt. Lúc Alek nói xong, người Na Uy trả lời:

- Không hiệu.

Alek lại kể câu chuyện dài dòng về việc các nhà nhân chủng học Na Uy vượt đại dương trên chiếc bè làm bằng những cây gỗ balsa như thế nào, họ đã đổ bộ lên một hòn đảo ra sao và bây giờ chiếc bè "Kon-Tiki" nổi tiếng khắp thế giới ấy đang đặt tại một nơi nào đó ở đây, ở Oslo, nhưng các cậu không biết làm thế nào tìm được nó.

Người Na Uy lắng nghe tất cả và nhắc lại với vẻ tiếc chân thành:

- Không hiệu.

- Vậy thì cậu hãy giải thích cho ông ta biết rằng ở cạnh đấy có tượng kỷ niệm Nansen[21]. Có thể ông ta biết tượng kỷ niệm ấy chăng? - Seryoga chen vào cuộc nói chuyện. - Fridtjof Nansen! Fridtjof Nansen! - Seryoga nói trực tiếp với người Na Uy, cố nhắc đi nhắc lại thật to như nói với người điếc vậy.

- Nansen? Tôi biết quản tườn Nansen! Cái đó gần thôi… Tiến Nga nói thế nào nhỉ? Tôi bết ít câu tiến Nga… Chiến tranh, bánh mì, giám ngục… Tôi bết ít tiến Nga, ít…

Người Na Uy nọ rất muốn giúp các cậu bé Liên Xô, nhưng ông ta biết tiếng Nga quá kém, chỉ biết những gì mà người lính Nga vô danh bị giam cùng trại tập trung với ông ta trong thời kỳ chiến tranh kịp dạy ông ta. Vả lại, từ bấy đến nay đã nhiều năm trôi qua… Người Na Uy nọ không hiểu tí nào những lời trình bày dài dòng của Alek, nhưng tên của Nansen, nhà thám hiểm Na Uy vĩ đại và người bạn lớn của đất nước Xô Viết, phát âm như nhau cả bằng tiếng Nga lẫn tiếng Na Uy, cũng như trong tất cả các thứ tiếng trên thế giới. Nghe cái tên đó, người Na Uy nghĩ rằng các cậu bé này đi tìm quảng trường Nansen, mà quảng trường này thì không xa lắm, đó chính là cái quảng trường có tòa nhà lớn màu đỏ - tòa thị chính, nơi các cậu bé đã đi qua.

Lẫn lộn những câu tiếng Nga và tiếng Na Uy, người Na Uy nọ cố giải thích tỉ mỉ cho các cậu bé biết đường đến quảng trường Nansen. Nhưng từ những lời giải thích của ông ta, các cậu chỉ hiểu rằng quảng trường ấy cách đây không xa lắm và phải đi lộn trở lại. Các cậu cũng hiểu rằng người Na Uy rất muốn đích thân dẫn các cậu đến tận quảng trường Nansen, nhưng ông ta đang vội về với các con của ông cũng trạc tuổi Seryoga và Alek, đang đợi ông ở nhà.

- Thế, thế, tốt lam! - Ông ta vừa nói vừa chỉ tay về phía cần đi. - Tốt lam! Tạn biệt! Vì Tổ quốc!

- Cám ơn ông! Xin tạm biệt! - Các cậu bé nói lớn và rảo bước trên đường phố.