ừa mới nghe nói Vytka đánh rơi bảng hướng dẫn xuống sông, các cậu bé đã nhao nhao cả lên và mỗi cậu đề nghị một cách.

Alek lại tuyên bố rằng phải đi về Moskva để hỏi ý kiến người lớn.

Seryoga thì đề nghị quay lại nơi đánh mất bản hướng dẫn và tìm dọc bờ sông; nó không thể trôi xa được.

Vytka đề nghị tự tìm hiểu lấy cái máy và thử tất cả các nút bấm xem chúng có tác dụng như thế nào.

Yashka thì nhiếc Vytka là tay hậu đậu, Alek là tay chán ngấy, còn Seryoga là tay mơ tưởng hão.

Cãi nhau chán rồi, cả bọn mới thỏa thuận rằng trước hết phải xem xét cái máy cho thật cẩn thận đã.

Trên tấm bảng điều khiển màu đen bóng loáng có mấy cái nút bấm. Bên cạnh mỗi nút bấm là một bảng nhỏ có ghi chữ. Phía trên dãy nút, ở mép bảng điều khiển có một lỗ cửa con hình tròn, bên trong lộ rõ một quả địa cầu nhỏ nhưng rất chi tiết. Lỗ cửa con được phủ một cái nắp lồi làm bằng nhựa hóa học trong suốt. Ở chính giữa cái nắp nhựa này có hai đường nhỏ giao nhau.

- Hệt như cái máy định vị trong buồng lái của các con tàu vũ trụ ấy nhỉ! - Yashka thốt lên và sờ lớp nhựa nhẵn phủ lỗ cửa con.

- Coi chừng, đừng có mó máy! - Vytka ngăn Yashka.

Phía dưới quả địa cầu có một lỗ cửa con khác được phủ bằng một cái nắp mờ. Vytka thận trọng sờ xem có mở được cái nắp ấy không. Cái nắp dễ dàng bật ra, để lộ bên dưới nó một màn ảnh lấp lóe ánh sáng xanh. Bên cạnh màn ảnh có ba núm vặn như vẫn thường thấy ở máy thu thanh hoặc máy truyền hình, dùng để điều chỉnh hình ảnh. Dưới các núm vặn có mấy chữ nhỏ: "Độ sáng", "Tương phản","Độ nét".

Vytka khẽ vặn một trong ba cái núm ấy. Hình ảnh ấy lập tức trở nên sáng hơn, và các cậu bé nhận thấy hình như bản đồ địa thế chẳng phải như vẽ ở quả địa cầu, mà lại như trên máy bay nhìn xuống vậy. Thấy cả dòng sông uốn khúc, con đường sắt hẹp, sân ga và cái nhà ga nhỏ xíu, những cánh đồng hình chữ nhật và một vệt rừng lờ mờ. Từ nhà ga chạy dài một con đường làng khó nhận thấy. Ở chính giữa màn ảnh cũng có giao điểm của hai đường nhỏ và có một vòng tròn nhỏ.

- Các cậu ơi, các cậu có biết đấy là đâu không? Đấy chính là nơi bọn mình đang đứng đấy!

- Làm gì có chuyện ấy!

- Thật mà! Bọn mình sẽ kiểm tra ngay bây giờ. Các cậu thấy đấy, giao điểm ngay ở đối diện với cửa rừng. Bọn mình sẽ đi từ từ và theo dõi xem sao nhé.

Các cậu bé nhấc cái máy lên và đi về phía rừng, thận trọng, cố không làm rung máy. Hình ảnh trên màn ảnh từ từ chuyển động và bây giờ giao điểm đã nhích lại gần cửa rừng.

- Các cậu đã thấy chưa nào? Thế mà có cậu lại nói: "Bọn mình không thể tự tìm hiểu được đâu, phải cầu cứu các chú công an"!.

Vytka nhìn Alek với vẻ chế giễu, khiến cậu ta phải lúng túng.

- Cậu khoan hẵng vội lên râu. Đó vẫn chưa phải là tất cả. Chẳng qua đó chỉ là cái bản đồ thôi. Thằng ngốc nào cũng thấy rằng cái bản đồ…

- Bây giờ, bọn mình sẽ tiếp tục tìm hiểu…

Bên cạnh quả địa cầu có hai núm vặn với hai chữ: "Vĩ độ" và "Kinh độ".

Phía dưới lại có hai cái phím rộng, một phím màu trắng và một phím màu đỏ tươi. Ở phím trắng ghi hàng chữ "Điều chỉnh vị trí", còn ở phía đỏ thì ghi hàng chữ "Di chuyển vị trí".

- A ha, tớ biết rồi nhé! - Vytka sung sướng reo lên. - Tớ đã kịp đọc điều đó ở bản hướng dẫn. Nếu xác định trên máy định vị một điểm nào đó của trái đất và bấm vào phím đỏ thì bọn mình sẽ đến nơi ấy ngay lập tức!

- Sẽ đến ngay lập tức kia à? Bọn mình sẽ bay trên không chăng?

- Tớ không biết đích xác bay trên không hay bay bằng cách nào nữa. Trong bản hướng dẫn chỉ ghi: "Muốn di chuyển vị trí, phải bấm phím đỏ, sơ bộ hủy bỏ nguyên lý Einstein"[10]

- Nguyên lý nào vậy?

- Một nguyên lý bình thường của Einstein: vận tốc ánh sáng không phụ thuộc vào chuyển động tương đối…

- Thế điều đó có nghĩa là gì?

Vytka im lặng quá cái mức thời gian cần có để tiếng nói của Yashka tới tai cậu ta.

- Tớ không biết cụ thể, nhưng nói chung là…

- Thế mà cậu nói cứ như là cậu biết mọi thứ ấy, trong khi đó chính cậu lại cóc biết gì cả!

- Trong tất cả các sách viễn tưởng, người ta viết về điều đó thế này: vận tốc ánh sáng cố định, khối lượng tương đương với năng lượng, trên những con tàu bay lên các vì sao thời gian trôi chậm hơn …vân vân. Chỉ có điều là không ai hiểu được điều đó, trừ các nhà vật lý nổi tiếng nhất. Tớ thậm chí đã hỏi một kỹ sư, nhưng ông ta cũng không giải thích được.

- Điều đó rất đơn giản. - Alek nói chen vào. - Tớ cũng đã đọc rồi. Tất cả vấn đề ở đây là vận tốc ánh sáng. Chẳng hạn, nếu lấy ánh sáng trong một hình vuông, nhân nó với khối lượng…

- Làm sao cậu nhân được ánh sáng với khối lượng?

- Ồ, tớ không nhớ tất cả các chi tiết, nhưng về sau người ta lấy được từ đó năng lượng nguyên tử.

- Thế mà cũng đòi giải thích! Tốt hơn hết là bọn mình bấm nút và xem xem cái gì sẽ xảy ra. Nó đâu rồi, cái vận tốc ánh sáng ấy?

Seryoga thò tay vào "Máy biến đổi…", lướt mắt qua các hàng bảng nhỏ rồi bấm một trong các nút trước khi Vytka và Alek kịp ngăn cậu ta.

Nhưng sau đó không có gì đặc biệt xảy ra. Chỉ lúc đầu, ngay sau khi bấm nút, có tiếng vang rền nổi lên, ấy là âm thanh bắt đầu chuyển động với tốc độ bình thường.

- Kìa, các cậu, Seryoga chưa hiểu gì cả mà lại bấm nút!

- Lại bắt đầu một chuyện lôi thôi nào đó đại loại như chuyện ma sát đây. - Alek bực bội nói và tránh xa "Máy biến đổi…" để đề phòng những trường hợp bất trắc.

Nhưng không xảy ra một chuyện lôi thôi nào. Vả lại, không thể nhận thấy được những chuyện lôi thôi đó, bởi vì tất cả những ảnh hưởng liên quan đến thuyết tương đối chỉ thể hiện trong những chuyển động rất nhanh so với vận tốc ánh sáng. Ở những tốc độ bình thường, thậm chí các máy đo chính xác nhất cũng không thể phát hiện được một hiện tượng nào do thuyết Einstein gây ra.

- Thế là thế nào nhỉ? Hình như tất cả vẫn như thường. - Seryoga nói. - Bây giờ có thể di chuyển đến một nơi đó…

- Thong thả đã. Seryoga, không nên thế! - Vytka phản đối. - Trước hết, phải xem xét tường tận mọi thứ đã, nếu không thì sẽ xảy ra những chuyện ngu ngốc đấy. Cần phải hành động một cách thận trọng.

- Cậu đừng so! - Yashka chẳng hiểu sao lại thích nói sai những tiếng Nga thông thường. Có lẽ cậu ta tưởng rằng nói như vậy thì sẽ giàu cảm xúc hơn cũng nên.

- Tớ không hề sợ. - Vytka trả lời. - Chỉ có Alek sợ thôi, còn tớ thì muốn hành động một cách có suy nghĩ. Thoạt tiên, bọn mình hãy tìm hiểu tường tận cái máy, sau đó bọn mình sẽ thử nó.

- Đồng ý. - Seryoga tán thành.

- Đồng ý. - Yashka xác nhận.

Trên bảng điều khiển của cái máy có hai dãy nút. Bên cạnh mỗi nút là một bảng nhỏ có ghi chữ. Chữ nhỏ đến mức Vytka phải ghé sát vào bảng điều khiển mới đọc được những gì viết ở đấy:

"Trong sự chuyển vị trí tương đối của hai vật thể tiếp giáp nhau, ở chỗ tiếp xúc xuất hiện lực ma sát và lực này đối lập với sự trượt".

- Đó là cái nút nào vậy? - Yashka hỏi.

- Nút đầu tiên.

- Thế có nghĩa là tớ đã bấm cái nút này lúc ma sát biến mất! Còn gì nữa?

Vytka đọc hàng chữ sau:

- "Thời gian một chiều. Bao giờ nguyên nhân cũng xảy ra trước kết quả". Thế đấy. Tớ đã bấm cái nút này lúc phải dừng đoàn tàu lại. Bấy giờ, mọi thứ đều diễn ra theo chiều ngược lại: từ cuối đến đầu.

Yashka nhổ nước bọt sang một bên:

- Cái môn vật lý này đẻ ra lắm chuyện thật! Chẳng hiểu quái gì cả. Vytka, cậu xem ở đấy có còn gì nữa nào!

- Tốc độ âm thanh trong không khí = 330 m/gy". "Nước có độ đặc 1.000 trong điều kiện nhiệt độ là +4°C".

- Hừ, chẳng có gì đặc biệt cả. - Seryoga nói.

Vytka đọc tiếp:

- ‘"Vận tốc ánh sáng trong chân không là vận tốc giới hạn của sự truyền các tín hiệu: v = 2,99792.1010cm/gy".

- Đó là cái nút đang bấm bây giờ đấy. Đọc tiếp đi!

- "Chu kỳ quay trong một ngày đêm của trái đất là 23 giờ 56 phút 4 giây".

- Tại sao các nhà vật lý bao giờ cũng diễn tả một cách rắc rối những điều đơn giản nhất thế nhỉ? - Yashka không khoái môn vật lý và tỏ ra thành kiến đối với môn này. - Có thể nói một cách đơn giản như người ta vẫn thường nói: một ngày đêm có 24 giờ, nhưng họ lại nói cà kê dê ngỗng là "chu kỳ quay trong một ngày đêm…" Chán ốm lên được!

- Bây giờ thì cậu sẽ thấy "đơn giản" và rõ ràng: "Nếu một vật không chịu một tác động nào của các vật khác thì nó vẫn giữ nguyên trạng thái đứng yên hay chuyển động thẳng đều".

- Đó chính là định luật Newton. Bọn mình đã học định luật này rồi. Đơn giản thôi.

- Mọi thứ đều đơn giản khi cậu đã biết.

- "Năng lượng toàn bộ của tất cả các chất tham gia quá trình vẫn không đổi". Định luật bảo toàn năng lượng.

- Thử nghĩ mà xem! Từ mỗi định luật đó đều có thể đẻ ra một chuyện lôi thôi như cái chuyện ma sát lúc ma sát bị hủy bỏ ấy.

- Sở dĩ có chuyện lôi thôi là vì cậu cứ bấm nút lung tung trong khi cậu chẳng hiểu gì cả. Còn nếu hành động một cách có suy nghĩ thì có thể rất hay. Bây giờ tớ rõ cả rồi: mỗi nút bấm đều tương ứng với một định luật vật lý. Bấm nút này là định luật vật lý kia bị hủy bỏ. Tiếp đó, bọn mình muốn biết định luật ấy bị hủy bỏ ở đâu…

- Bọn mình biết vậy rồi. - Yashka nói.

- Yashka, đừng có ngắt lời! Hãy lắng nghe nhà thông thái nói, nếu không thì bọn dốt đặc cán mai chúng mình sẽ mù tịt về vật lý đấy. - Alek châm chọc.

Vytka thản nhiên nói tiếp:

- Nếu bọn mình muốn biết việc hủy bỏ định luật vật lý bây giờ có tác động ở đâu thì bọn mình nhìn vào bản đồ và thấy nơi đó ở giao điểm của hai đường ngắm. Nếu như cuối cùng bọn mình muốn cùng cái máy này di chuyển đến một nơi nào đó thì bọn mình bấm phím trắng để xác định một vị trí tương ứng trên bản đồ, rồi bấm phím đỏ, và…

- …và cái máy di chuyển đến nơi mới, còn bọn mình vẫn ở lại đây!!! - Yashka làm một cử chỉ có nhiều ý nghĩa.

Alek cười hi hí.

- Tại sao bọn mình vẫn ở lại đây? - Vytka phát cáu.

- Làm sao cái máy của cậu biết được phải mang theo đứa nào? Hay là bọn mình phải nắm lấy tay cầm của nó?

- Cần gì phải nắm? Chắc là nó có một phạm vi hoạt động nhất định. Bây giờ tất cả những gì ở trong phạm vi ấy đều di chuyển đến nơi mới.

- Hừ, điều đó vẫn chưa có thể biết được.

- Bọn mình cứ thử xem!

- Yashka, đừng tranh cãi nữa! Vytka nói đúng đấy. Tất nhiên là phải như thế! - Seryoga trong suốt cả thời gian ấy vẫn im lặng, chăm chú ngắm nghía cái máy, mãi đến bây giờ cậu ta mới tham gia cuộc tranh cãi.

- Làm sao cậu biết được?

- Tớ ấy à? Đúng như vậy đó… Tớ dựa trên những suy nghĩ chung.

- Lại "nếu như…" chứ gì?

- Ừ, đại loại như thế. Tớ suy nghĩ thế này: nếu như cái máy đã được chế tạo ra thì nó được chế tạo với mục đích nhất định. Việc nó hoạt động ra sao, bọn mình đã thấy rõ rồi nhé. Nếu ở đây có quả địa cầu, bản đồ và các phím với hàng chữ "Di chuyển vị trí" thì có nghĩa là những thứ đó được chế tạo ra để có thể di chuyển đến nơi quy định trên bản đồ. Điều đó rất đơn giản. Bây giờ nảy ra vấn đề: cái gì sẽ di chuyển? Chỉ độc cái máy thôi, như Yashka nói, hay tất cả những gì nằm trong phạm vi tác động của nó? Tất nhiên, tất cả những gì ở xung quanh cái máy. Nếu không, chỉ độc cái máy bỗng đi về phương nào đó thì có nghĩa lý gì? Về sau, làm sao có thể lấy lại được?

Alek nói chen vào:

- Tại sao cậu không nghĩ rằng nếu bấm cái phím đỏ ấy thì cả bọn mình lẫn cái máy đều ở nguyên tại chỗ, chỉ hoạt động của nó là truyền sang khu vực đã quy định trên bản đồ?

Alek có vẻ đắc thắng.

Vytka chăm chú nhìn cái máy và suy nghĩ một điều gì đó.

- Không, Alek, cậu nói không đúng đâu. Không phải như thế.

- Tại sao lại không phải?

- Tớ không thể nói rõ với cậu là tại sao, nhưng tớ cảm thấy không phải như thế.

- Không, dẫu sao thì cậu cũng cứ nói cho tớ biết: tại sao cậu lại nghĩ như thế?

- Được, tớ sẽ nói cho cậu biết. Nếu cái máy này có trù tính cho hoạt động như vậy ở một nơi khác, trong một khoảng cách rất xa, thì nó phải có một thiết bị nào đó để kiểm tra tại chỗ hoạt động của nó. Nếu không, làm sao sử dụng được nó? Chỉ mở máy và chẳng biết những gì sẽ xảy ra ư? Trong kỹ thuật vô tuyến, những thiết bị như vậy được gọi là sự hồi tiếp. Không có sự hồi tiếp ấy thì không thể có chuyện điều khiển từ xa được. Nhưng ở đây, cái máy này, lại không hề có một thiết bị như vậy! Thế có nghĩa là nó trù tính quan sát trực tiếp hoạt động của mình. Bởi vậy, nếu cái máy này chuyển hoạt động sang một điểm khác thì cả nó lẫn người theo dõi công việc của nó đều ở ngay tại điểm đó.

- Đã thấy chưa? Nói thế mới có lý chứ! Chính tớ cũng nghĩ như vậy, nhưng tớ không biết nói mạch lạc như Vytka. - Seryoga khoái chí đến mức cậu ta nhảy cẫng lên.

- Sao lại không có sự hồi tiếp? Thế còn cái bản đồ? - Alek phản đối.

- Bản đồ nhỏ quá!

- Thế đã sao? Vẫn thấy rõ như thường.

- Ở đấy chẳng thấy rõ gì cả. Cậu hãy nhìn xem, đó chỉ là cái bản đồ thôi. Chẳng có chi tiết nào sất.

- Sao, cậu muốn thấy cả những con kiến kia à?

- Không phải thấy cả những con kiến, nhưng dẫu sao thì cũng phải đủ to để có thể xem xét hoạt động của máy. Ngoài ra, điều cốt yếu là trong bảng hướng dẫn đã ghi: "Để tự chuyển đến bất cứ một nơi nào trên trái đất, cần phải bấm phím đỏ…"

Ở đây, Vytka không nói dối. Cậu ta coi việc nói dối là không phù hợp với phẩm chất của người thiếu niên tiền phong và người Xô Viết nói chung, vì thế không bao giờ cậu ta nói dối. Nếu Vytka vin vào bản hướng dẫn thì cậu ta không nói dối, mà chỉ nói chưa thật chính xác thôi: cậu ta chỉ bỏ sót một hai câu như "có lẽ" hoặc "tớ cho rằng". Thật ra, Vytka chưa kịp đọc điều đó trong bảng hướng dẫn, song cậu ta tin chắc rằng ở đấy thế nào cũng phải ghi một câu gì đó đại loại như vậy. Cái chính là cậu ta chỉ muốn sao cho mọi việc sẽ diễn ra như vậy. Chuyện đó vẫn thường xảy đến với tất cả những ai thường coi cái mong muốn là cái hiện thực.

- Đủ rồi đấy, các nhà triết lý ạ! - Yashka chen vào cuộc tranh cãi. - Tốt hơn hết là các cậu hãy cho biết: bọn mình sẽ làm gì với cái máy này?

Với một vẻ coi thường, Yashka đập đập nhánh cây khô mà cậu ta vân vê trong tay vào cái nắp máy.

- Làm gì à? Bọn mình sẽ thử "Máy biến đổi…" ngay bây giờ và di chuyển đến một nơi nào đó.

- Tớ cho rằng trước hết phải di chuyển về Moskva! - Alek nói.

- Ồ, về Moskva thì có thể đi bằng tàu hỏa cũng được. Không, Alek ơi, nếu ta tính chuyện di chuyển thì phải di chuyển cho thật xa, đến vùng Angara chẳng hạn… Hay tuyệt hơn nữa, đến Krym, đi ra biển!

Trong số các cậu bé, Yashka được coi là tay bơi lội cừ nhất, và cậu ta cảm thấy trước sự thích thú khi được tự do vẫy vùng ở Hắc Hải.

- Không thể trở về Moskva được. - Vytka ngẫm nghĩ rồi nói. - Phải chăng có thể thử được cái máy này ở đấy? Sẽ xảy ra tai nạn ngay, hoặc bọn mình sẽ bị điệu vào đồn công an.

- Vytka cậu tin chắc rằng "Máy biến đổi…" này có thể tác động đối với toàn trái đất? - Seryoga hỏi.

- Ai mà biết được… Chắc là tác động được, nếu nó có trang bị một quả địa cầu.

- Vậy thì tớ có một đề nghị… - Seryoga thậm chí nghẹn cả lời vì xúc động. - Tớ đề nghị là… bọn mình… sẽ đi trên… chiếc bè "Kon-Tiki ".

- Sao?

- Tớ nói: bọn mình đi trên chiếc bè "Kon-Tiki".

- Cậu điên rồi chắc…? Alek, cậu bắt mạch Seryoga xem sao!

- Tớ không điên tí nào cả. Tớ nói hết sức nghiêm chỉnh với các cậu đấy. Nếu vận may đã đưa đến cho bọn mình cái máy này mà bọn mình lại không biết cách sử dụng nó thì bọn mình ngu xuẩn hết chỗ nói. Tớ biết Alek sẽ bắt đầu rên rỉ ngay bây giờ: "Phải trở về Moskva, phải hỏi bà, hỏi cô, hỏi chú cơ, phải xin ý kiến của người nào đó cơ!". Tớ xin nói với các cậu: tất cả những trò ấy đều vô ích. Nhiệm vụ của bọn mình bây giờ hết sức rõ ràng: bọn mình phải nghiên cứu cái máy này! Cần phải nghiên cứu nó một cách ra trò và kiểm tra mọi khả năng của nó. Cái dịp may đến với bọn mình đây chỉ xảy ra một lần trong đời mà thôi. Tớ sống trên thế gian này đã gần mười bốn năm rồi, vậy mà tớ chưa nghe nói đến chuyện đó. Nếu không đi trên chiếc bè "Kon-Tiki" bằng cái máy này thì chẳng bao giờ bọn mình đi được như vậy đâu.

- Có thể không đi trên chiếc bè "Kon-Tiki", mà đi trên con tàu "Vytyazi" chu du vòng quanh thế giới, như vậy còn thú hơn nữa. - Alek nói.

- Chỉ người lớn mới đi trên tàu "Vytyazi", còn bọn mình vẫn là học sinh.

- Xì, người lớn đâu! Chị tớ có một anh bạn sinh viên đi trên tàu "Vytyazi" đấy thôi.

- Tớ đã nói vậy rồi: sinh viên chứ không phải là học sinh.

- Tớ cho rằng phải sử dụng "Máy biến đổi…" của bọn mình sao cho có lợi cho tất cả mọi người nói chung, chứ không phải chỉ có lợi cho độc bọn mình. - Vytka nói nghiêm nghị.

- Thì có ai bảo khác đâu! Đó cũng chính là điều tớ muốn nói đấy. Tớ chỉ có ý kiến rằng trước khi thu được lợi ở "Máy biến đổi…", trước tiên cần phải tự tìm hiểu mọi thứ, phải tự nghiên cứu mọi thứ cho thật cẩn thận đã. Và để không gây ra tai nạn, cần phải đi đến một hòn đảo hoang và làm thí nghiệm ở đấy. Mà muốn đến đảo hoang thì tốt hơn hết là đi trên chiếc bè "Kon-Tiki"… Còn về lợi ích của cái máy này, tớ muốn nói là lợi ích của việc thay đổi các định luật vật lý, thì đó vẫn còn là một câu hỏi lớn: liệu nó có thể mang lại lợi ích không? Cho đến lúc này, chỉ thấy rặt những hại là hại. Lúc thì hai đoàn tàu suýt đâm nhau, lúc thì chiếc xe hơi không thể chạy được, lúc thì thời gian trôi ngược lại. Phải có lợi ích gì trong tất cả các việc ấy chứ nhỉ?

- Về việc trước tiên phải nghiên cứu mọi thứ, tớ đồng ý. - Vytka tuyên bố. - Và có thể làm việc đó trên đảo hoang thì tiện hơn. Nhưng cậu nói về chiếc bè "Kon-Tiki" nào vậy? Có phải đó là chiếc bè mà những người Thụy Điển đã dùng để bơi qua Thái Bình Dương không?

- Không phải người Thụy Điển, mà là người Na Uy. Ở đấy chỉ có một người Thụy Điển thôi, còn toàn là người Na Uy. Họ đã đóng chiếc bè bằng những cây gỗ balsa.

- Cậu không cần phải kể nữa, bọn mình đã đọc báo và biết hết cả rồi.

- Thế đấy. Chiếc bè ấy bây giờ để ở Oslo, trong một nhà bảo tàng. Tớ đã xem phim rồi. Cả một bộ phim, có tên là "Bergen-Oslo". Ông Gasyuk, một nhà quay phim của chúng ta, đã quay bộ phim ấy. Tớ thậm chí còn nhớ cả họ ông ta, một cái họ rất hiếm.

- Ồ, ở nước Ucraina chúng tớ, cậu muốn tìm bao nhiêu ông Gasyuk cũng có.

- Đừng ngắt lời, Yashka! Thế đấy, chiếc bè treo trong nhà bảo tàng, ở một căn phòng nhỏ. Và ở đấy, trên chiếc bè, tất tần tật mọi thứ vẫn giữ y nguyên như trong thời gian hành trình ấy: cả buồm, cả máy thu thanh, cả chăn màn, thậm chí cả đồ hộp nữa. Đồ dự trữ đầy đủ! Chỉ việc ngồi lên bè và bơi đi thôi!

- Làm thế nào mà cậu bơi đi được? Chính cậu đã nói chiếc bè nằm ở trên bờ trong nhà bảo tàng kia mà!

- Rất đơn giản! Bây giờ bọn mình điều chỉnh "Máy biến đổi…" sang Oslo nhé. Bọn mình đến đấy, rồi vào nhà bảo tàng, ngồi trên chiếc bè và… mở "Máy biến đổi…" sang Thái Bình Dương! Đến ngay đảo Rapa Nui!

- Tuyệt đấy! - Yashka nói. - Đó là một ý định hay, tớ rất hiểu! Seryoga cừ lắm!

- Tớ không đồng ý. - Alek nói.

- Sao, lại bà cậu không cho đi chứ gì?

- Làm gì có chuyện bà tớ ở đây! Vấn đề không phải ở bà tớ, mà nói chung là…

- Thì cậu cứ nói toạc móng heo ra xem nói chung là cái gì?

- Nói chung là… tớ không biết bơi!

- Chao ôi, khốn khổ chưa! Không biết bơi thì tập bơi đi! Cậu có muốn tớ tập bơi cấp tốc cho cậu không? Ở trên biển bơi dễ ợt! Nhưng ở trên đại dương thì phải coi chừng: nếu ngã khỏi bè là đi đời ngay. Chấm hết. Cậu biết bơi hay không biết bơi thì bọn cá mập vẫn cứ xoi tái cậu như thường!

- Ấy, tớ không muốn đi chính là vì thế đấy. Ngoài chuyện đó ra, quả thật là còn phải tính cách ra sao với bà tớ đây? Bà tớ là người thế nào, các cậu biết rồi chứ? Nếu tớ biến mất ở Thái Bình Dương, bà tớ sẽ làm náo động toàn bộ công an ở Moskva cho mà xem. Chưa tìm ra tớ thì bà tớ chưa chịu yên đâu…

Các cậu bạn không ưa bà của Alek (năm kia, bà dạy tiếng Anh ở trường các cậu), nhưng việc nhắc đến các bậc cha mẹ đã làm nguội bớt lòng háo hức của các nhà du lịch tương lai. Mỗi cậu đều bất giác nghĩ đến chuyện ở nhà sẽ ra sao nếu đến chiều các cậu không trở về.

- Khoan đã, các cậu ơi! Mọi việc đều ổn cả. Tớ có ý định này…

Vytka ngừng nói một cách có nhiều ý nghĩa để tăng thêm sức nặng cho những lời nói của mình.

- Seryoga, hôm nay cậu đáp tàu rời ga Petrushkino vào lúc nào?

- Một giơ ba mươi phút.

- Thế cậu quay trở lại vào lúc nào?

- Tớ quay trở lại… Ồ, Vytka, cậu cừ thật! Thế thì được lắm!

- Các cậu hiểu rồi chứ? Bọn mình đi trên chiếc bè "Kon-Tiki" chán chê mê mãi rồi mới cho thời gian trôi ngược lại và bọn mình quay về chính nơi này vào đúng ngày và giờ hôm nay. Rõ chưa nào? Có hỏi gì nữa không?

- Có.

- Cậu muốn hỏi gì, Yashka?

- Bọn mình sẽ ăn trưa ở đâu? Tớ đói bụng rồi.

- Sẽ ăn trưa ngay trên bè. Hết chưa?

- Hết. Điều chỉnh "Máy biến đổi…" đi!

Vytka đặt ngay "Máy biến đổi…" xuống chỗ đất ở cạnh một cây thanh lương trà còn non mọc gần đường.

- Thế nào? Bắt đầu chứ?

- Bắt đầu đi!

- Các cậu ơi, ngồi xích lại gần đây! Xích lại gần nữa… Yashka coi chừng, không thì một chân sẽ ở lại đây đấy!

- Tớ vẫn cứ không tin. - Alek nói. - Có lẽ chẳng được cái tích sự gì đâu…

- Alek, bỏ cái trò than vãn ấy đi! Ngồi xích lại gần đây!

Các cậu bé ngồi quanh "Máy biến đổi…" Vytka xem xét cái máy một lần nữa rồi quả quyết bấm cái nút trắng.

Trên bảng điều khiển, một bóng đèn xanh nhỏ xíu lóe sáng.

- Các cậu thấy chưa? Máy phản ứng lại đấy!

- Vytka, cậu có tin chắc là cậu đã hiểu đúng mọi thứ chưa?

- Sao lại không? Ở đây chẳng có gì là phức tạp cả.

Vytka bắt đầu điều chỉnh kinh độ và vĩ độ. Cậu ta vặn cả hai núm cùng một lúc và quả địa cầu từ từ quay từ trái sang phải, từ trên xuống dưới. Vytka hướng giao điểm đến đúng nơi mà theo cậu ta thì phải là thành phố Oslo và sửa lại độ nét của tấm bản đồ chi tiết trên màn ảnh.

Ở đấy thoạt tiên là một hình vẩn đục hoàn toàn, sau đó dần dần hiện lên những đường viền lờ mờ nào đó.

- Cái gì đấy, Vytka?

- Tớ không biết.

- Cậu tăng độ nét đi. Ở nhà bọn mình, máy truyền hình cũng thường thế đấy: thoạt tiên là hình vẩn đục, sau đó sửa lại độ nét thì lại rất rõ.

- Hết mức rồi.

- Vậy thì vặn núm "Tương phản"!

Vytka vặn núm điều chỉnh tương phản.

Trên màn ảnh xuất hiện một gọn sóng xám và chỉ ở một bên rìa mới thấy rõ những đường viền sẫm.

- Vytka, biển đấy cậu ạ! Một chiếc tàu thủy đang đi kia kìa!

Quả thật, trên cái nền xám, có thể phân biệt được chiếc tàu thủy nhìn thấy từ trên xuống.

Vytka hơi vặn núm kinh độ và mặt biển được thay ngay bằng một dải bờ lởm chởm đá.

- Thế thành phố ở đâu?

- Phải vặn nữa, lúc này bọn mình chưa thấy.

Vytka lại vặn tiếp và trên màn ảnh hiện ra toàn cảnh một sườn núi có rừng che phủ, một con đường, sau đó lại xuất hiện một cái vịnh, và cuối cùng là một dải bờ có những tòa nhà nhỏ dựng rải rác ở trên đó.

- Có lẽ đấy vẫn chưa phải là thành phố, mà chỉ là ngoại ô thôi. Phải nhìn xa nữa.

Xa nữa lại chỉ rặt những tảng đá, những vịnh và những ngọn núi có rừng bao phủ.

- Này, Vytka, cậu hãy tìm con đường sắt và hướng kim chỉ đi theo nó xem sao.

Tìm được con đường sắt không phải là chóng vánh. Vì không quen, khó mà phân biệt được vệt đường nhỏ hẹp chạy ngoằn ngoèo qua các sườn núi, dọc theo bờ vịnh. Thu con đường vào chính giữa giao điểm, Vytka bắt đầu thận trọng lần theo những đoạn đường ngoằn ngoèo. Chẳng bao lâu đã thấy hiện lên những tòa nhà nhỏ biệt lập, và sau đó là cả những khu nhà, phố xá, và cuối cùng là một thành phố thực sự.

- Thế là bọn mình đã tìm được rồi! Seryoga, bây giờ cậu hãy chỉ xem cái nhà bảo tàng của cậu ở đâu?

- Cậu tưởng là tớ biết được sao? Tớ chỉ thấy nó ba lần trên phim, làm sao tớ có thể chỉ nó được? Bọn mình cứ đỗ xuống một nơi nào đó rồi đi tìm ở đấy. Nếu tớ thấy nhà bảo tàng không phải từ trên xuống, mà thấy như người ta quay trong phim thì tớ nhận ra ngay.

- Đỗ xuống đâu bây giờ? Đừng có đỗ xuống mái nhà đấy nhé!

- Đỗ xuống mái nhà làm quái gì! Cậu hãy chọn một nơi nào thật thuận tiện và bọn mình sẽ đỗ xuống đấy.

Vytka vặn núm điều chỉnh chút nữa. Trên màn ảnh từ từ trôi qua những tòa nhà mái ngói, những đường phố hẹp đan vào nhau, trên đó thậm chí có thể phân biệt được những chiếc xe hơi tí xíu.

- Vytka xem kìa, đó là nơi thích hợp đấy! - Alek nói. - Cậu hãy chuyển lại gần một chút nữa…

Trên màn ảnh hiện lên một tòa nhà lớn, có công viên bao quanh. Vytka dừng giao điểm ở một khoảng trống nhỏ.

- Ở đây, tớ nghĩ là tốt đấy… Bấm nhé!

- Bấm đi! - Các cậu bạn đồng thanh đáp.

Vytka ngồi lại tư thế thuận tiện hơn, quấn chắc dây đeo "Máy biến đổi…" vào tay trái, lim dim mắt và… bấm cái phím đỏ.