úc trở về, các tổ viên của tôi rất bằng lòng về cái "nhà" của mình.

"Chủ nhiệm kinh doanh" trước hết bê chậu rửa mặt lại cửa bếp lò. Hắn nói trong nhà nóng đến mức có thể tắm khan được.

khi ăn cơm, mọi người ngồi vây quanh bếp. Có lửa, hình như mọi người trở nên thân thiện với nhau hơn, lời nhiều hơn. Anh biên tập báo chu_a quên nghề của mình, ngày hôm nay anh ta hỏi được rất nhiều điều. nghe anh nói, nông trường này diện tích rất rộng, có tới mười mấy đội sản xuất rải theo triền núi từ Bắc xuống Nam. Đội chúng tôi là đội Một. Đội này cách đội kia ít nhất năm kilômét, cách nông trường bộ mười kilômét. Đội xa nhất ở sát chân núi, muốn đến đó phải mất một ngày đường. Nông trường bộ có cửa hàng mua bán, nhưng hiện nay chỉ có muối ăn, các thứ khác không có. Các công nhân nông trường gọi cửa hành là "Sở giao dịch muối". Muốn mua gì phải đi Trấn Nam Bảo, cách đây mười lăm kilômét, ở đấy có chợ của bà con nông dân, có lẽ là nơi phồn hoa nhất của cả vùng. Muốn ra thành phố thì phải đi xe lửa. Phía đông, cách mười lăm kilômét có ga xe lửa, tàu chậm dừng ở ga một phút, chuyến bốn giờ sáng hàng ngày. Đội này không có bí thư. Đội phó mắc bệnh phù thũng, nằm liệt giường. Đội trưởng Tạ nắm cả chính trị lẫn sản xuất. Các công nhân còn nói "Chỉ cần không đụng đến sợi lông chân của Đội trưởng Tạ" thì người ấy mới là người tốt. Đáng sợ nhất là cái đội ở dưới chân núi. Đội ấy quản lý chặt, không được đi đâu, các công nhân gọi nó là "Cửa Quỷ", chuyên trừng trị những công nhân ương bướng.

Anh biên tập còn nói, công nhân nông trưởng này hầu hết là người bản địa và nông dân từ các tỉnh Cam Túc, Thiểm Tây chạy trưởng. Cơ sở của đội này là từ một thôn của công xã, đội trưởng Tạ vốn là bí thư của một đội sản xuất. Các đội khác đều mới thành lập, có đủ loại người, từ thanh niên Chiết Giang đến chi viện biên giới, bộ đội phục viên chuyển ngành, những người bị cải tạo bằng lao động, công nhân chuyển về do tinh giản biên chế…

- Chậc! Chậc! – lão kế toán chép miệng – Nông trường này còn phức tạp hơn đội lao cải!

- Mau chuồn khỏi nơi kiết xác này! – tay "Chủ nhiệm kinh doanh" vừa rửa chân vừa cằn nhằn – lao cải còn có thời hạn, ở đây thì không có thời hạn nào. Đây còn lao cải hơn cả lao cải.

Tôi không còn lòng dạ nào nghe họ bàn tán. Tôi như rỗng không, chỉ còn một cảm giác mệt mỏi, mệt đến đứt hơi, nhưng không ngủ được. Có khi, để được ăn thêm một miếng, anh phải tốn một số calo lớn hơn số calo mà miếng ăn ấy cung cấp. Tính toán thì cho là chả bõ, nhưng con người ta vẫn cứ mù quáng mà làm, vì vậy ngày càng yếu đi. Hôm nay tôi đã làm việc nhiều, hậu quả là mệt đến mức như cô gái kia đã nói "mặt tái xanh tái xám". Sự dày vò cơ thể suy nhược không phải ở bản thân sự suy nhược, mà là do anh hoàn toàn ý thức được, cảm thấy được những dấu hiệu nhỏ nhất của sự suy nhược. Vì rằng nó không phải là bệnh, nó không gây đau đớn, nó không kích thích anh ở một bộ phận nào đấy trên cơ thể, hoặc làm anh hôn mê, nhưng chỗ nào nó cũng có mặt, không chỗ nào nó không tới. Khi tôi nhận ra rằng, mới hai mươi lăm tuổi, không bệnh tật gì, mà lại suy nhược đến như vậy, tôi quả thật đâm hoảng. Khi bế tắc, có người ăn nhờ cửa Phật, có người chán đời, có người ẩn trong rừng sâu. Đó là sự bế tắc mà con người được tự do lựa chọn. Khi tính năng động chủ quan đã mất, không còn khả năng lựa chọn, thì sự bế tắc mới triệt để. Loại bế tắc ấy không phải do ảnh hưởng hoặc kích thích của ngoại giới, mà là một sự biểu hiện tinh thần của chất lượng thể xác. Dầu cạn thì đèn tắt, nhưng ngọn đèn thì bao giờ cũng lụi dần dần. Cái ánh lửa leo lét như đom đóm ấy có thể soi cho anh nhìn thấy anh chết như thế nào? Và cũng có nghĩa là, nó dầy vò anh đến cùng. Chết không đáng sợ, nhất là trong lúc này, cái đáng sợ là tôi rất tỉnh táo, nhìn thấy toàn bộ quá trình tôi chết từng bước, nhìn thấy linh hồn tôi rút hết khỏi cơ thể như rút những sợi tơ…

Ôi, đường đi Lasa! - Tthủ phủ của Tây Tạng. Đi về cõi Phật, có nghĩa là chết.