ọi điều không đơn giản như ông già Vriesländer đã nghĩ. Còn phải đợi thêm hai tháng nữa để mọi việc lộ ra bộ mặt thực của chúng. Mặc cho mọi khó khăn, đây vẫn là một thời kì dễ chịu nhất đối với tôi sau những năm tháng dài dằng dặc vừa qua. Tôi đã quyết định và mỗi ngày đi qua đối với tôi càng trở nên rõ ràng rằng tôi không còn có lối thoát nào khác nữa. Vẫn như xưa, đêm đêm tôi vẫn gặp lại những giấc mơ khủng khiếp. Thậm chí những giấc mơ ấy xảy ra thường xuyên hơn, và khủng khiếp hơn trước. Nhưng khác trước là tôi cảm nhận rõ rệt tôi đã sống sót, tôi có thể gây dựng lại đời tôi một lần nữa.

Trong thâm tâm tôi định rằng, chỉ vào những giây phút cuối tôi mới thú nhận với Natasha rằng tôi sẽ vĩnh viễn rời khỏi đất nước này. Tôi cảm thấy hình như nàng đã đoán được dự định của tôi nhưng dù sao tôi vẫn không chịu nói với nàng.

Đó là những ngày sáng sủa, tràn đầy tình yêu như chất mật ngọt. Tháng năm nở rộ thành mùa hạ, những tin tức từ bên châu Âu đã lan qua. Tôi có cảm tưởng tựa như có một ngôi hầm mộ bị xây bít kín bao lâu rồi nay bỗng nhiên được bật mở tung ra. Nếu trước đây tôi thường lánh xa mọi tin tức hoặc chỉ để tâm đến chúng một cách lớt phớt thì bây giờ tôi ngấu nghiến đón đọc từng dòng. Bởi lẽ bây giờ những tin tức kia liên quan mật thiết đến cái mục tiêu ngày càng chín muồi trong tôi: tôi phải rời khỏi nơi đây, dứt khoát phải rời khỏi nơi đây. Với mọi điều còn lại tôi vẫn là kẻ vừa câm vừa điếc.

– Khi nào anh sẽ đi? - Có một hôm, Natasha đột nhiên hỏi tôi.

Tôi im lặng giây lát.

– Khoảng đầu tháng bảy tới, - tôi thốt lên. - Do đâu mà em biết anh sắp đi?

– Dễ thôi. Nhưng không phải do anh nói đâu. Tại sao anh không nói gì với em cả?

– Anh mới quyết định vào ngày hôm qua.

– Anh nói dối.

– Ừ, - tôi đáp, - anh đã nói dối đấy. Anh không muốn nói với em điều này.

– Anh có thể bình tĩnh nói với em điều đó được lắm chứ. Sao lại không như thế nhỉ?

Tôi im lặng.

– Anh thấy khó nói ra, - tôi lầu bầu trong miệng.

Nàng cất tiếng cười.

– Tại sao? Chúng ta đã sống chung với nhau một thời gian và cần phải nói là chúng ta không hề nuôi bất cứ một ảo tưởng nào về vấn đề này: mỗi người trong hai ta đều lợi dụng nhau và tất cả cũng chỉ như vậy thôi. Bây giờ chúng ta buộc phải chia tay. Thì có sao nào?

– Anh không lợi dụng em.

– Thì em lợi dụng anh vậy, được chưa? Và anh cũng lợi dụng em. Đừng lừa dối nhau làm gì. Ở đây chẳng có điều gì cần phải lừa dối nhau cả.

– Anh biết chứ.

– Sẽ tốt hơn nếu anh không nói dối nữa. Ít nhất là khi mọi chuyện giữa chúng ta đang kết thúc.

– Anh sẽ cố gắng.

Nàng nhìn tôi rất nhanh.

– Như vậy có nghĩa là anh đã có ý thức rằng anh từng lừa dối rồi phải không?

– Anh không nhận thức được điều này, cũng không phủ định nó. Em muốn nghĩ như thế nào là tùy em thôi.

– Đơn giản như vậy sao?

– Không, hoàn toàn không đơn giản chút nào cả. Anh sẽ rời khỏi nơi này, đó là sự thật. Anh thậm chí không thể giải thích cho em rõ lí do vì sao anh quyết định như vậy. Đấy là tất cả những gì anh có thể nói với em. Điều này cũng hệt như có người nào đó sắp đi ra trận ấy mà!

– Họ cũng buộc phải xử sự như anh sao?

Tôi im lặng và cuối cùng rơi vào tình thế hết sức bối rối. Cần phải kiềm chế mình thôi.

– Anh chả có điều gì nói thêm nữa, - tôi thốt ra như vừa sực tỉnh. - Em đã có lí khi em lên án anh. Anh đồng ý anh là một kẻ lừa dối, một gã bịp bợm, một tên ích kỉ. Nhưng một mặt khác, mọi điều lại không phải như vậy đâu. Ai có thể làm sáng tỏ mọi điều trong một hoàn cảnh mà cái thật khó tách bạch khỏi cái giả.

– Trong hai mặt ấy, mặt nào quan trọng hơn? Điều gì đan quyện chúng lại với nhau?

– Điều quan trọng hơn là anh yêu em, - tôi thốt ra với một sự nỗ lực, tuy lúc này không còn đủ thời gian để nói về điều đó.

– Thôi được! - Giọng nàng bỗng trở nên dịu dàng, đáng yêu biết bao. - Bây giờ không phải là lúc, phải không anh Robert?

– Vì sao? - Tôi hỏi như kẻ mất hồn. - Vì sao lại không phải là lúc? Chuyện ấy lúc nào nói cũng được cả.

Tôi nhận ra vẻ khổ đau của nàng và chúng lây lan sang tôi tựa như tôi vừa cứa dao vào ngón tay mình. Tôi rất mong sao mọi điều thay đổi, nhưng cùng lúc đó tôi lại hiểu một cách rõ ràng là tình cảm vừa chợt thoáng hiện trong tôi chỉ là thứ vị kỉ thảm hại.

– Thôi, cũng chả có gì quan trọng đâu, - nàng nói như nấc. - Như vậy có nghĩa là chúng ta không quá cần đến nhau như lâu nay chúng ta thường tưởng tượng ra. Cả hai chúng ta đều là những kẻ lừa dối.

– Đúng vậy, - tôi nói nhân nhượng.

– Trong khoảng thời gian vừa rồi em cũng có những người đàn ông khác nữa. Không chỉ có riêng anh đâu.

– Anh biết, Natasha ạ.

– Anh biết thực sao?

– Không! - Tôi đáp gay gắt. - Anh chả biết gì cả. Anh không bao giờ tin vào chuyện đó.

– Anh có thể tin được. Đấy là sự thật.

Tôi trả lời như vậy đơn giản chỉ vì muốn tìm ra một lối thoát cho niềm kiêu hãnh của nàng. Nhưng lúc này thậm chí tôi không tin rằng nàng có lòng kiêu hãnh kia.

– Anh tin em, - tôi nói.

– Thật là em không ngờ đấy.

Nàng hơi vênh mặt lên. Tôi rất thích nàng mỗi khi nàng có cử chỉ như vậy. Tôi cũng thất vọng như nàng. Chỉ có điều nỗi thất vọng của nàng mạnh hơn mà thôi.

– Anh yêu em, Natasha. Anh muốn em hiểu điều này. Em nên hiểu vì lợi ích của em, chứ không phải là của anh.

– Không phải vì lợi ích của anh sao?

Tôi hiểu là tôi vừa mắc một sai lầm.

– Anh yếu đuối! - Tôi thét lên. - Chả lẽ em không nhận ra điều đó sao?

– Chúng ta đang chia tay nhau như những con người thờ ơ, lãnh đạm - những người đã từng đi với nhau qua một đoạn đường đời mà lại chả hiểu gì về nhau cả. Mà phải thôi, làm sao hiểu nhau cho được.

Tôi chuẩn bị đón nhận những đòn đánh từ phía nàng vào cái tính cách người Đức của tôi. Nàng chỉ không tiên liệu được một điều: tôi lặng ngắt không đáp lời nàng. Chính vì thế nàng đã tự hạ vũ khí.

– Thôi, cũng tốt thôi, cái điều đang xảy ra. - Nàng thốt lên. - Em cũng muốn chia tay anh. Chỉ không biết nói với anh thế nào để anh hiểu cho…

Tôi biết rõ tôi cần phải trả lời nàng ra sao. Nhưng tôi lại không thể nào thốt lên lời.

– Em định đi à? - Cuối cùng tôi lên tiếng.

– Vâng. Cũng từ lâu rồi. Chúng ta ở bên nhau hơi quá lâu rồi. Nhưng mối quan hệ của chúng ta cũng nên chóng vánh thôi.

– Đúng vậy, - tôi tán thành, - cảm ơn em vì em đã không quá vội vàng. Nếu không thì anh đã chết rồi.

Nàng quay ngoắt lại nhìn tôi.

– Tại sao một lần nữa anh lại vừa mới dối trá?

– Anh không dối trá đâu.

– Toàn lời lẽ rỗng tuếch. Lúc nào anh cũng tuôn ra toàn những lời lẽ rỗng tuếch thôi.

– Em nói sao cũng được. Riêng lúc này anh không nói dối.

– Lúc này thì không à?

– Đúng vậy, Natasha. Anh sẽ không nói thêm gì nữa. Anh rất buồn và yếu đuối.

– Lại những lời lẽ rỗng tuếch!

Nàng đứng lên và vơ lấy quần áo của mình.

– Quay mặt đi, - nàng nói, - tôi không muốn để anh ngắm nhìn tôi thêm lần nữa.

Nàng đi vớ rồi đi giày. Tôi nhìn ra ngoài cửa sổ. Các cánh cửa mở tung nhưng thời tiết rất ấm. Có ai đó đang kéo vĩ cầm bài ca La Paloma. Tôi cảm thấy mình đê tiện, hèn hạ và… tôi không còn hiểu gì hơn nữa. Tôi chỉ rõ một điều: nếu giả như tôi ở lại nơi này thì bây giờ cái kết cục cũng sẽ tới với chúng tôi. Tôi nghe thấy Natasha đang kéo khóa trên tà váy.

Tôi quay về phía có tiếng vĩ cầm và đứng dậy.

– Không cần phải tiễn tôi đâu, - nàng nói, - cứ ở lại đây. Tôi muốn ra cửa một mình. Và không bao giờ tôi còn xuất hiện ở đây nữa.

Tôi chăm chăm nhìn gương mặt tái mét, đôi mắt nhìn đi đâu đó vượt qua đầu tôi, cái miệng và đôi cánh tay nàng. Nàng bước ra cửa thậm chí không thèm gật đầu chào tôi. Chỉ khi nghe thấy tiếng cánh cửa đập mạnh phía sau lưng nàng, tôi mới biết nàng đã bước ra khỏi phòng.

Tôi không đuổi theo nàng, tôi cũng chẳng biết mình nên làm gì nữa. Tôi đứng tại chỗ, mắt trân trân nhìn vào khoảng không.

Tôi dạo gót lang thang khắp thành phố chừng nào còn chưa thấm mệt. Khi đi qua ngôi nhà của nàng, tôi đã dừng lại nơi cạnh buồng điện thoại, nhưng tôi không gọi điện cho nàng. “Mình chỉ còn hai tuần lễ cả thảy” - tôi nghĩ. Cái khó nhất bao giờ cũng là phải sống qua đêm đầu tiên mà không ai bên cạnh. Bởi lẽ những đêm như vậy tựa như lối dẫn xuống nấm mồ. Mà tôi mong muốn điều gì chứ? Một cuộc chia tay mùi mẫn khi chuyến tàu rú còi, sắp nhổ neo với những lời hứa hẹn sẽ trao đổi thư từ cho nhau à? Chả lẽ như vậy sẽ hay hơn sao? Melikov đã nói như thế nào nhỉ? Không nên lẵng nhẵng kéo theo sau lưng những gánh nặng của những hồi ức. Gánh nặng kia càng nặng thêm vì khi anh về già nó sẽ là món tài sản duy nhất của anh. Còn tôi thì tự luận giải với chính mình như thế nào nhỉ? Không nên chăm bón, vun xới cho những hồi ức kia làm gì, mà cần phải giữ một khoảng cách với chúng để chúng không làm anh nghẹt thở. Natasha đã xử sự đúng. Còn tôi thì sao? Vì sao tôi như một chú trò nhỏ yếu đuối buồn bã, rã rời trong những nuối tiếc không đâu của mình? Tôi nhận ra vẻ mượt mà của đêm, hơi thở của cái thành phố khổng lồ này, mùi hương phảng phất, dễ nhận ra của nàng còn để lại trên chăn gối của tôi để rồi quằn quại trong nhớ thương, luyến tiếc. Tại sao tôi vẫn dạo gót tới cửa hàng Van Cleef và Arpels, tần ngần trước các tủ kính quầy hàng, lòng bảo lòng phải bước đi, nhưng đôi chân vẫn dùng dằng chưa chịu bước? Tại sao tôi cứ băn khoăn với câu hỏi biết đâu nàng đang đỏ mắt chờ trông những hồi chuông từ phía tôi? Tại sao? Tại sao? Tại sao nhỉ?

Một ngày, rồi hai ngày, ba ngày… qua đi. Tôi không còn gặp Natasha thêm lần nào nữa. Có thể mỗi đứa trong chúng tôi đều đang mong mỏi đứa kia cho biết tin tức của mình. Tôi đã nhiều lần định gọi điện cho nàng. Nhưng mỗi lần như vậy, tôi lại tự an ủi mình điều đó có lợi ích gì. Tôi không thể nào bước qua cái vùng bóng tối vây bọc quanh tôi ở khắp mọi nơi. Và rồi một lần nữa, một lần nữa tôi lại nhắc nhở chính mình: Tốt hơn cả là không nên quấy quả người khác, không nên làm người khác bị tổn thương bởi chính vết thương của tôi. Có thế thôi!

Mãi những năm sau này tôi mới hiểu ra Natasha đã đóng một vai trò như thế nào trong cuộc đời của tôi. Với năm tháng và tuổi tác, bóng dáng nàng xuất hiện trong cuộc đời tôi thường nhật hơn. Nhưng xót xa nuối tiếc để làm gì khi cuộc đời tôi ắp đầy những xót xa, nuối tiếc?