iếng hót của con chim vặn giây cót chỉ vang lên vào những thời khắc quyết định, khi con người tỉnh thức những tiếng lòng thầm kín, hay khoảnh khắc thấu suốt cảm giác về Định mệnh; tiếng chim tiên báo những thảm hoạ khốc liệt khơi nguồn từ chính con người, cũng là tiếng thúc giục âm thầm của khát vọng đi tìm chân lý. Tiếng hót của chim vặn giây cót trở thành biểu tượng sự thức tỉnh những xúc cảm mãnh liệt và sự trưởng thành về bản ngã của con người trong đời sống hiện đại. Đó chính là ý nghĩa của hình tượng chim giây cót xuyên suốt cuốn tiểu thuyết lớn của Haruki Murakami

Câu chuyện đưa ta đến nước Nhật thời hiện đại, với những thân phận con người bé nhỏ, lạ lùng. Những cô bé 15 tuổi, như Kasahara May, ngồi sau xe môtô phóng với tốc độ kinh hoàng, vươn tay bịt mắt bạn trai phía trước. Sau tai nạn, bạn trai qua đời, chỉ còn lại mình cô với nỗi day dứt khôn nguôi: “Chính vì có cái chết, người ta mới phải băn khoăn nhiều đến thế về sự sống.” Những thiếu nữ, như Kano Kreta, tự kết liễu đời mình để giải thoát những cơn đau triền miên có thể gặp phải bất cứ lúc nào, vì bất cứ điều gì nhưng không thành. Phải trả nợ một khoản tiền lớn cho hãng bảo hiểm, không do dự, cô đi làm gái điếm. Những Dân biểu nghị viên như Wataya Noburu, leo cao trong danh vọng nhờ tài lừa dối đám đông và khả năng khơi dậy những bản năng sa đoạ ở người khác… Trong thế giới ấy, nhân vật chính của Biên niên ký chim vặn giây cót, Okada Toru, chàng trai giản dị và chân thành, phải đối mặt với biến cố lạ lùng: Kumiko, người vợ yêu dấu của anh bỗng nhiên biến mất không một lời nhắn gửi. Sự kiện phi lý này khơi nguồn cho sự thức tỉnh trong Okada, thúc đẩy anh ngắm nhìn, chứng nghiệm lại thế giới tràn đầy cái phi lý chung quanh mình, bằng con mắt bản thể. Với Murakami, thế giới đầy những điều bất thường, phi lý trở thành động lực để con người lên đường trở lại với bản thể chính mình.Cũng tại thời điểm này, Toru Okada nghe thấy tiếng hót của con chim vặn giây cót, như tiếng vọng của bản ngã chính anh. Watanabe bắt đầu cuộc hành trình nhận thức, cuộc hành trình tràn đầy những xúc cảm mãnh liệt khám phá lại cuộc sống và tình yêu đã qua, cuộc sống đang diễn ra, của chính mình và những người xung quanh. Với Okada, từ đây cũng mở ra một thế giới siêu thực với những giấc mơ đầy ám ảnh tính dục, những căn phòng tối đen ngào ngạt phấn hoa cất giấu bí mật về sự lệ thuộc và nô dịch, bóng tối thẳm sâu của bản ngã và xa rời bản ngã, Thiền, và những năng lực tâm linh siêu hình. Trong những mối quan hệ đầy cảm thông và gần gũi với những phụ nữ khác, Kasahara May, mẹ con nhà tạo mẫu Akasaka Nhục đậu khấu, hay Kano Kreta…, Okada dần dần hiểu ra bản chất của cuộc sống con người, không phải một mắt xích của thế giới vật chất cơ giới từ bên ngoài, mà chính là những năng lực tưởng tượng sáng tạo của nội giới, những ám ảnh tinh thần truyền từ người nọ sang người kia, từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Okada cũng nối lại trong mình sợi dây liên kết bí ẩn mà mạch lạc với quá khứ xa xăm, nhờ những câu chuyện của các chiến binh xưa và nhân chứng sống như Akasaka. Một thế giới khác, giấc mộng bá chủ không thành của quân đội Thiên hoàng trên cao nguyên Nội Mông, trận Normohan, Trân Châu Cảng, những cuộc tàn sát man rợ trong và sau Thế chiến 2, khi con người từng rơi vào vực thẳm bởi chính sự tàn ác và lầm lạc của chính mình. Okada đã giác ngộ, không còn cách nào khác, chỉ có cương quyết diệt trừ cái ác, bắt đầu từ trong chính những - giấc - mơ của con người, đấu tranh chống lại nó trong chính thực tại hôm nay. Đó cũng là con đường để giải thoát cho người vợ thân yêu của anh đang bị giam cầm trong vết thương tinh thần như một ác mộng khủng khiếp về con quỷ Râu xanh, do chính người anh vợ, chính khách Wataya Noburu gây nên.

Okada và Watanabe của Rừng Nauy, là loại nhân vật quen thuộc của Murakami. Chân thành và giản dị, không bị ảnh hưởng bởi bất cứ khuôn mẫu xã hội nào, sống và yêu thương với bản tính tự nhiên và hiện sinh, đồng thời lắng nghe, cảm thông, kết nối con người với nhau - các nhân vật thể hiện trọn vẹn và sâu sắc tinh thần nhân đạo của Murakami.

Bạo lực và tình dục, những yếu tố thịnh hành của thể loại tiểu thuyết đen phổ biến trên thế giới, xuất hiện trong tác phẩm của Murakami chỉ như một trong những phương diện miêu tả và khám phá đời sống. Vẻ đẹp tràn đầy tác phẩm là sự tinh tế và mãnh liệt của tinh thần và bản ngã con người, đủ để đưa Murakami đứng vào hàng các tác gia vĩ đại trên thế giới.

Nhận xét của báo chí

Biên Niên Ký Chim Vặn Dây Cót (theo Báo Người lao động)

Biên niên ký chim vặn dây cót*

(22-09-2006 )

(NLĐO)- Một ngày, con mèo của Toru Okada, một luật sư vừa bỏ việc, đột ngột biến mất. Tiếp theo, Kumiko, vợ của Toru Okada cũng bỏ đi, chỉ để lại một lời nhắn duy nhất anh đừng tìm cô vô ích.

Không dễ dàng để mất đi những người thân yêu nhất của mình, Toru nỗ lực tìm vợ và con mèo, nhưng việc tìm kiếm đó liên tục bị gián đoạn bởi sự xuất hiện của những nhân vật kỳ lạ. Một cô gái điếm mắc bệnh tâm thần gọi đến quấy rối tình dục anh qua điện thoại, hai chị em thầy đồng, một cô bé 16 tuổi bị ám ảnh bởi cái chết của bạn trai gọi anh là “chim vặn dây cót”, một cựu chiến binh kể lại cho anh câu chuyện về nỗi kinh hoàng của binh lính Nhật trong những năm đầu chiến tranh thế giới thứ hai tại cao nguyên Mông Cổ và trên đất Trung Hoa.

Trong những ngày tìm kiếm vợ, Toru đã dành rất nhiều thời gian cho việc ngồi trầm tư mặc tưởng dưới đáy một cái giếng cạn, cố gắng đi sâu vào thế giới tinh thần của chính mình. Việc đó đẩy anh đến xung đột với Noburo, người anh rể đầy quyền lực của minh...

Những ngày tìm kiếm ấy cũng là quá trình nhập cuộc của Toru chiến đấu chống lại cái ác, tìm ra cách thế tồn tại trong hành động, để giải thoát nỗi đau và những ám ảnh tinh thần của mình. Toru Okada chỉ là một người đàn ông Nhật bình thường trong xã hội hiện đại, nhưng những gì xảy đến với anh lại là những điều chẳng hề bình thường. Chúng là hiện thân của sự bất an tiềm tàng trong cuộc sống bình thản hàng ngày, sự sống dậy của quá khứ đã bị bỏ quên, sự phi lý trong cuộc sống tuân theo quy luật thông thường, là cái kì ảo và bất khả tri trong thế giới hiện thực.

Vừa mang dáng dấp của một cuốn tiểu thuyết trinh thám vừa mang tinh thần hoài niệm lịch sử, vừa là những trang viết về cuộc sống đời thường, vừa là sự khám phá thế giới tinh thần siêu nghiệm, Biên niên ký chim vặn dây cót của nhà văn nổi tiếng Haruki Murakami (từng được biết đến tại Việt Nam qua tiểu thuyết Rừng Nauy) đã kết hợp một cách tuyệt vời những yếu tố kì ảo, phi lý với hiện thực lịch sử. Cuốn sách đã được được nhiều nhà phê bình đánh giá là tác phẩm thành công nhất của Murakami chính bởi sự biến hóa, kết hợp tài tình những yếu tố tưởng chừng đối lập đó của ông.

Sinh năm 1949, Murakami từng học về kịch tại đại học Waseda, Tokyo. Cuốn sách đầu tay của ông Lắng nghe gió hát đã giành được giải thưởng văn học Gunzou cho tài năng trẻ nhưng danh tiếng của ông thực sự được biết đến qua cuốn Rừng Nauy. Năm 1995, Biên niên ký chim vặn dây cót xuất bản, được các nhà phê bình ngợi khen như tác phẩm thành công nhất của Murakami và giành được giải thưởng văn học Yomiuri. Tác phẩm mới nhất của Murakami là tập truyện ngắn Liễu mù, đàn bà ngủ gồm 25 tác phẩm được xuất bản.

Yến Anh.

Biên Niên Ký Chim Vặn Dây Cót (theo Báo Tuổi trẻ)

(Thứ Ba, 26/09/2006)

Khởi đầu từ việc người đàn ông thất nghiệp Toru Okada tìm kiếm con mèo mất tích, sau đó tìm kiếm người vợ cũng đột nhiên biến mất của anh ta, Murakami, với trí tưởng tượng siêu việt của mình, đưa người đọc đến một thế giới cực kỳ phức tạp và lạ lùng, thực và ảo, quá khứ và hiện tại đan quấn vào nhau, nơi những con người kỳ quặc vừa sống vừa tự hỏi không biết có phải mình đang sống không, nơi mà những giá trị tưởng như hiển nhiên của cuộc sống đương đại chỉ được vọng đến như những tiếng ồn từ mặt đất xuống đáy giếng cạn, hay khúc xạ như ánh mặt trời buổi trưa chiếu qua lỗ hẹp ở miệng giếng trên sa mạc.

Kỳ quặc như vậy, phi hiện thực như vậy nhưng vẫn ôm trọn hầu như tất cả cuộc sống đương đại của xã hội Nhật Bản đang đầy hoang mang: một chính trị gia trẻ suy đồi hợp mốt, một bà đồng, một thiếu phụ bỏ chồng vì quá yêu anh ta mà không bảo vệ được, một cựu binh Thế chiến thứ hai không bao giờ thoát khỏi ám ảnh về chiến tranh, một thiếu nữ 16 hình như mắc bệnh tâm thần...

Toru Okada - biệt hiệu “chim vặn dây cót”, đã hồi tưởng tất cả những cuộc gặp gỡ với các nhân vật và số phận ấy, đã trải nghiệm tất cả sự hư vô của cuộc đời trong lòng một cái giếng cạn để rồi đứng lên, thoát ra và bắt đầu cuộc sống mới của mình, với nguyên vẹn tình yêu.

Quá dày (708 trang khổ 15x24, co chữ nhỏ), quá nặng, nhưng Biên niên ký chim vặn dây cót (Trần Tiễn Cao Đăng dịch, Nhã Nam và NXB Hội Nhà Văn) thật sự là một kiệt tác của tài năng trời phú và tình yêu con người.

THU HÀ