ảy giờ đồng hồ đi liên tục đầy gian truân đã đưa chúng tôi đến vùng chân núi vào buổi sáng sớm. Dưới chân chúng tôi là mảnh đất bằng phẳng, hoang vu mà bây giờ chúng tôi phải vượt qua. Mặt trời vừa mọc lên và chiếu thẳng vào mặt chúng tôi. Từ đầm lầy bay lên những làn sương mỏng như khói. Nhân đó Alan nói:

— Dưới kia có thể giấu hai mươi đội kỵ binh mà trên này ta không nhận ra được.

Chúng tôi ngồi xuống trong một cái khe đá ở sườn núi, nấu một ít cháo bột mì và thảo luận về quyết định chiến tranh.

— David, – Alan nói – chúng ta đang ở một tình thế buồn cười. Chúng ta ở lại đây, chờ đến tối hay chúng ta tiếp tục đi?

— Thế này, – Tôi đáp – sự thực là tôi có mệt nhưng nếu cần, tôi có thể đi một đoạn xa như hôm qua nữa.

— Điều đó không cần thiết, một nửa quãng đường đó cũng không cần thiết. – Anh nói vậy và tiếp – Tình hình như thế này: Đối với chúng ta, Appin là cái chết cầm chắc, ở miền Nam chỗ nào cũng có bọn Campbell, chỗ đó chúng ta không nghĩ tới. Lên phía Bắc? Cả hai chúng ta đều không được cái gì ở đó cả, cả tôi lẫn cậu, nếu chúng ta lên miền Bắc vì cậu thì muốn về Queenferry còn tôi thì sang Pháp vì vậy chúng ta phải quyết định đi về hướng đông.

— Được thôi. – Tôi nói tỉnh táo nhưng lại nghĩ: Bạn quý hóa ạ, nếu bạn đi về một hướng của địa bàn và tôi về một hướng khác thì có lợi cho cả hai ta.

— Tốt. – Alan đáp – nhưng cậu có thấy không? Ở phía đồng chúng ta sẽ sa vào đầm lầy và khi đã ở trong đó rồi thì chỉ còn trông vào sự may rủi thôi. Chúng ta sẽ ẩn náu ở đâu trong cái bình nguyên trơ trọi ấy? Trong trường hợp nguy hiểm ta biết chạy đi đâu? Nếu bọn lính Áo đỏ leo lên một cái sườn núi, chúng có thể nhìn thấy chúng ta từ khoảng cách vài dặm và điều nghiêm trọng nhất là với những con ngựa nhanh nhẹn, chúng sẽ nhanh chóng bao vây chúng ta. Vùng đầm lầy không phải là nơi tốt đẹp cho chúng ta, David ạ, và ban ngày còn nguy hiểm hơn ban đêm.

— Alan, hãy nghe ý kiến của tôi đây – Tôi nói – Appin với chúng ta có nghĩa là chết, chúng ta có rất ít tiền và cũng không nhiều bột mì. Chúng càng tìm lâu càng chóng phát hiện ra chỗ chúng ta. Nguy hiểm đe dọa chúng ta ở khắp nơi. Tôi cho rằng chúng ta phải tiếp tục đi cho đến lúc ngã gục.

Alan rất phấn khởi:

— Có những lúc cậu quá là thận trọng, đúng là một tên Whig, để có ứng xử như loại người như tôi. Nhưng những lúc khác, khi cậu chứng tỏ là một chàng trai thực sự, thì tôi yêu cậu như một đứa em.

Sương mù dâng lên và tan dần và chúng tôi nhìn thấy đầm lầy nằm trơ trơ như một biển nhỏ trước mặt. Chỉ có các loại chim đầm lầy và hải âu bay lượn khắp nơi. Về phía đồng có một vài chấm lẻ tẻ đi động, đó là một bầy hươu. Những quãng dài được bao phủ bằng hoa thạch thảo, phần còn lại thì toàn bùn lầy và những vũng nước đọng phản chiếu lóng lánh. Thỉnh thoảng có chỗ thạch thảo bị cháy đen, chỗ khác có những cây tùng chết khô nhô cao trông như những bộ xương. Người ta khó mà tưởng tượng một nơi hoang vắng hơn thế này, nhưng ít ra thì cũng không có tụi lính và đó là điều cơ bản đối với chúng tôi.

Và như đã thỏa thuận, chúng tôi tụt khỏi bãi đất phẳng và bắt đầu cuộc hành trình đầy gian nan, vất vả, không ít quanh co đi về phía đông.

Chắc bạn đọc vẫn còn nhớ là chúng tôi bị rặng núi bao quanh và từ đó chúng tôi có thể bị phát hiện bất cứ lúc nào. Vì vậy chúng tôi luôn luôn phải đi dưới lòng chảo của thung lũng và nếu lòng chảo quá xa đường đi của chúng tôi thì phải đặc biệt thận trọng khi vượt qua những chỗ cao, trơ trọi. Thỉnh thoảng chúng tôi phải bò nửa giờ đồng hồ từ bụi thạch thảo này sang bụi khác như người thợ săn rình những con thú nhút nhát. Lại một ngày nắng ráo và mặt trời thiêu đốt thịt da. Nước trong chai được uống cạn nhanh chóng. Nếu trước đó tôi biết được một nửa thời gian trượt bằng bụng còn nửa kia thì bò lom khom về phía trước có nghĩa như thế nào, thì tôi đã không lao vào cuộc phiêu lưu chết người này.

Cả buổi sáng trôi đi, chúng tôi bị tra tấn, nghỉ ngơi một chút rồi lại bị tra tấn tiếp. Gần trưa, chúng tôi chui vào một bụi thạch thảo rậm rạp để ngủ. Alan làm nhiệm vụ gác đầu tiên khi được lay dậy để gác xuất thứ hai, tôi cảm thấy như mình vừa mới chợp mắt thôi. Chúng tôi không có đồng hồ. Thay vào đó, Alan cắm một cành thạch thảo xuống đất, khi nào bóng nó ngả về phía đồng một chút thì đó là lúc tôi đánh thức anh dậy.

Tôi dần dần mệt mỏi tới mức có lẽ có thể ngủ liền mười hai giờ được. Đầu tôi tưởng như mất đâu rồi. Các bộ phận trong người đã ngủ cả dù phần hồn vẫn còn thức. Mùi của thạch thảo được mặt trời thiêu đốt, tiếng ong lại kêu vù vù… tất cả tác động như thuốc mê. Tôi luôn giật mình và nhận ra mình vừa mới ngủ gật. Lần khác, từ trong mê man bừng tỉnh dậy, tôi cảm thấy hình như mình vừa từ rất xa đến đây. Tôi kinh hãi thấy mặt trời đã ngả về tây khá xa, nhìn vào cành thạch thảo cắm trên đất tôi thấy rõ điều đó. Tôi muốn kêu to lên vì sợ bởi vì thế là tôi đã phụ lòng tin của Alan. Tất cả quay cuồng trong đầu, một phần do sợ hãi, một phần do xấu hổ, và những gì tôi thấy khi nhìn ra xung quanh đã làm tim tôi chết đứng: Trong lúc tôi ngủ quên, một toán lính Áo đỏ cưỡi ngựa đã từ trên núi xuống và đang tới gần chúng tôi nằm rất nhanh, chúng nó đi dàn hàng ngang. Chúng phi ngựa vào những vùng sâu trong đầm lầy.

Khi tôi đánh thức Alan dậy, đầu tiên anh ta nhìn vào đám lính đang đi tới sau đó nhìn vào nhánh cây đo vị trí mặt trời. Anh nhăn trán giận dữ và lo lắng nhìn tôi. Nhưng anh chỉ quở trách tôi có vậy thôi.

— Bây giờ chúng ta phải làm gì? – Tôi lo lắng hỏi.

— Chạy gấp như những con thỏ. Cậu thấy những quả núi kia chứ? – Anh chỉ về phía đông bắc.

— Vâng. – Tôi nói.

— Tốt. Chúng ta phải đến đó. Đó là vùng núi Ben Aider. Nó trơ trọi, hoang dại, đầy vách đá và hang động. Nếu trước sáng mai chúng ta tới được đó thì có thể thoát.

— Nhưng mà, Alan, như thế chúng ta phải vượt ngang qua tụi lính. – Tôi kêu lên.

— Tôi biết chứ. Nhưng nếu chúng ta quay về Appin thì coi như bị bắt. Thế nhé, tiến lên David!

Và thế là anh bò bằng đầu gối và tay trước mặt tôi, nhanh không thể tưởng được, cứ như đó là cách đi chuyển bản chất của anh vậy. Anh dừng lại một lúc ở đoạn đất trũng nơi có thể ẩn náu tốt nhất. Thỉnh thoảng có những chỗ thạch thảo bị cháy chụi hoặc cháy sém, có một lớp bụi mịn làm ngạt thở bốc lên từ mặt đất chỗ chúng tôi đang hò, làm nước mắt chúng tôi chảy dàn dụa và hầu như không nhìn thấy gì cả. Đã từ lâu chúng tôi không còn nước uống nữa mà phải bò thế này mệt vô cùng, các khớp xương bị sức nặng cơ thể đè lên, nhiều khi chúng không hoạt động nữa.

Thỉnh thoảng gặp được bụi thạch thảo dày và cao hơn, chúng tôi vẫn nằm xuống, thở hổn hển, vạch cây cỏ sang một bên và ngắm tụi lính kỵ mã.

Chắc là chúng chưa thấy chúng tôi vì chúng đang đi thẳng về phía trước. Có lẽ khoảng một nửa đội kỵ binh đang nhộn nhạo, đi trải ra trên một chiều rộng chừng hai dặm và lùng sục kỹ mặt đất.

Tôi đã tỉnh dậy đúng lúc nên đã có thể tránh sang bên cạnh tụi chúng, nếu không đã phải chạy trước mũi chúng rồi. Ngay cả bây giờ, chỉ một sự bất cẩn nhỏ cũng có thể làm chúng tôi bị phát hiện, ngay cả thỉnh thoảng có một con gà gô sợ hãi bay lên, chúng tôi cũng phải nín thở nằm yên.

Tất cả các bộ phận trong người đều đau buốt, sự yếu đuối của cơ thể, tiếng đập rộn ràng của tim, cánh tay bị cào rách, cổ họng khô cứng, mắt luôn cay xè do bụi bốc lên – tất cả thật không chịu nổi tới lúc tôi muốn bỏ cuộc. Chỉ riêng nỗi sợ Alan đã giúp tôi có được lòng dũng cảm bất đắc dĩ và làm tôi có thể bò tiếp.

Bản thân Alan, bạn đọc sẽ thấy, cái áo măng tô dày đã cản trở anh như thế nào, ngay từ đầu đã đỏ như con tôm luộc. Liền đó màu đỏ này lại bị những màng trắng che phủ. Anh thở phì phò, giọng anh mỗi khi thì thầm với tôi những điều quan trọng, nghe như không phải tiếng người nữa. Tuy thế, ý chí của anh có vẻ không hề bị bẻ gẫy, và anh không ngừng cố gắng làm tôi phải ngạc nhiên về sự dẻo dai của con người này.

Cuối cùng, khi trời dần tối, chúng tôi nghe thấy tiếng kèn thu quân. Nhìn lại qua các bụi thạch thảo phía sau, chúng tôi thấy từng tốp lính kỵ binh tập trung lại ở những điểm nhất định và một lúc sau chúng đốt lửa sửa soạn chỗ ngủ trong đầm lầy.

Nhìn thấy vậy tôi bảo Alan là tốt nhất chúng tôi nằm xuống ngủ một giấc.

— Đêm nay chúng ta không được nghỉ – Alan nói – Từ giờ trở đi, bọn chúng sẽ chốt ở tất cả các cao điểm của đầm lầy và chỉ có những con chim nhỏ mới có thể bình yên rời khỏi Appin mà thôi. Chúng ta đã thoát được bọn chúng trong gang tấc, David ạ, chẳng lẽ lại muốn đặt tất cả những gì vừa làm được vào một canh bạc, chẳng lẽ ta lại muốn nghỉ tại đây? Không, không được. Khi trời sáng, chúng sẽ tìm thấy cậu và tôi trong một góc cụt của núi Ben Alder.

— Alan ạ. – Tôi nói – thiện chí của anh là điều không phải bàn. Chỉ vì tôi đã kiệt sức thôi. Nếu có thể, tôi sẽ nghe lời anh ngay. Nhưng thực là tôi không thể đi tiếp nữa.

— Được, tôi sẽ cõng cậu.

Tôi nhìn Alan, tưởng anh chỉ nói đùa. Nhưng không, con người nhỏ bé đó nói nghiêm chỉnh. Sự quyết tâm của anh làm tôi xấu hổ.

— Anh đi trước đi, tôi sẽ theo anh. – Tôi nói.

Anh nhìn tôi như muốn nói: “Hãy luôn luôn như vậy, David ạ” và vội vã chạy đi. Đêm về. Trời mát dần và bóng tối dần nhưng không quá mù mịt. Bầu trời không có mây và giờ vẫn đang là tháng sáu. Ai có đôi mắt tinh tường, có thể đọc sách trong đêm và tôi đã từng biết những buổi chiều mùa đông không sáng hơn lúc này. Sương muối làm đất trong đầm lầy ướt át như vừa mưa và tôi cảm thấy dễ chịu hơn.

Một lần, khi chúng tôi dừng lại để thở, tôi có thời gian để ngắm xung quanh, tôi bỗng nhiên bực mình là trong một đêm đẹp như thế này, giữa những ngọn núi đang yên ngủ, giữa những ngọn lửa còn le lói đây đó trong thung lũng mà tôi bắt mình bò trong nỗi đau đớn, ăn bụi đất như một con giun đáng kinh tởm nhất.

Những gì tôi đã đọc được trong sách vở, tôi cho rằng đó chỉ là một số rất ít người viết văn đôi lần bị kiệt sức đến chết, nếu không chắc họ đã diễn tả trạng thái này đáng tin hơn. Cả cuộc đời tôi, trước đây và sau này, tôi chẳng cần nữa, tôi hầu như quên là có một cậu bé tên là David Balfour ở trên đời. Nổi khùng, tôi không nghĩ đến mình và số phận nữa mà chỉ nghĩ đến cái bước chân tiếp theo mà tôi cần bò lên phía trước và nghĩ đến Alan, tất cả tội là do anh ta. Alan đã chọn đúng nghề vì đây là nhiệm vụ của binh lính hay nói chính xác hơn, của sĩ quan ép người khác làm mà họ thấy không cần thiết, bắt người khác nằm xuống và chết khi họ không còn sự lựa chọn nào khác. Chắc tôi cũng sẽ trở thành một người lính tốt vì lúc này tôi không còn nghĩ đến gì khác ngoài việc theo Alan cho đến lúc ngã xuống và chết.

Cuối cùng, – với tôi như là vô hạn – trời sáng dần. Chúng tôi đã vượt qua đoạn nguy hiếm nhất của cuộc chạy trốn, thay vì bò dưới đất như thú vật, đã có thể đứng thẳng lên đi như người.

Trời ạ, không biết trông chúng tôi lúc này như thế nào! Lom khom như những ông lão, chới với như những đứa trẻ tập đi, người trắng bệch như những xác chết. Chúng tôi không nói với nhau một lời mà cắn chặt môi nhìn về phía trước. Mỗi người nhấc chân và đặt xuống một cách nặng nề lên mặt đất như những tay cử tạ ở hội chợ. Những con gà gô bay và kêu chiếp chiếp trên đầu. Vừng đông sáng dần.

Tôi đã nói rằng Alan cũng xử sự như tôi, nhưng tôi không nhìn anh ta một lần nào vì tôi còn phải lo đứng vững trên đôi chân của mình. Tất nhiên phải hiểu là anh ta cũng lùi lũi và cũng để ý quá ít đến con đường nếu không thì chúng tôi đã chẳng bị cản lại như những người mù.

Chuyện xảy ra như thế này: Chúng tôi lê bước xuống một dốc đầy thạch thảo, Alan đi trước, tôi đi sau độ một hai bước trông như một nhạc sĩ dàn nhạc đầy kinh nghiệm và vợ anh ta. Bỗng nhiên có bốn người đàn ông rách rưới nhảy ra khỏi bụi rậm. Chúng tôi ngã xuống đất, mỗi người một con dao găm ở đai lưng.

Tôi không tin là có thể làm gì nhiều với con dao đó. Bị chộp thô bạo thế này không làm tôi đau đớn. Tôi quá mừng là không phải đi tiếp nữa hơn là sợ con dao. Tôi nằm đó và nhìn vào mặt người đàn ông đã quật tôi ngã. Tôi thấy rõ mặt trời đã đốt cháy đen da mặt anh ta làm cho đôi mắt sáng rực. Nhưng tôi không sợ anh ta. Tôi đã nghe thấy Alan thì thầm bằng tiếng Gaelic với một người khác trong bọn. Họ nói gì với nhau, tôi không hề quan tâm.

Sau đó dao găm được cất đi và chúng tôi bị tước vũ khí. Liền đó chúng tôi cùng ngồi với nhau trong bụi thạch thảo. Alan nói với tôi:

— Đây là những người của Cluny. Chúng ta không mong gặp những người tốt hơn họ. Chúng ta chỉ cần im lặng ở trên trạm gác này cho đến khi Cluny biết chúng ta đến đây.

Cluny Macpherson, thủ lĩnh của phía Voierich, trước đây sáu năm là một trong những người cầm đầu cuộc nổi dậy lớn. Người ta đặt giá cho cái đâu của ông ta, tôi đã nghĩ là ông cùng với các lãnh tụ khác của nghĩa quân đã chạy sang Pháp. Tôi đang mệt quá, nhưng sự ngạc nhiên này làm tôi tỉnh lại.

— Cái gì? – Tôi kêu lên – Cluny còn ở đây à?

— Đúng. – Alan nói – Ông đã ở lại quê hương với nghĩa quân của mình. Nhà vua George không làm gì khác hơn được.

Tôi còn muốn hỏi nữa, nhưng Alan ngắt lời tôi, nói:

— Tôi mệt lắm, David ạ, và rất buồn ngủ.

Nói rồi anh áp mặt vào đám thạch thảo và ngủ liền.

Tôi thì không làm được như thế. Một bạn đọc nào vào một mùa hè đã nằm trong đống cỏ nghe dế kêu thì có thể tưởng tượng được là khi tôi nhắm mắt lại, toàn thân tôi đặc biệt là đầu, thân và khớp tay như chứa đầy những con dế đang kêu. Tôi mở mắt ra, lật bên nọ, bên kia, ngồi nhỏm dậy rồi lại nằm xuống nhìn lên trời cho đến lúc hoàn toàn chóng mặt, rồi lại nhìn vào đám lính trông hoang đã của Cluny đang thám thính ở ven núi và nói thì thầm với nhau bằng tiếng Gaelic.

Tôi đã nghỉ ngơi như vậy cho đến lúc liên lạc trở lại, tức là Cluny muốn nói chuyện với chúng tôi. Chúng tôi phải đứng lên và đi tiếp. Alan đã khỏe lại sau giấc ngủ, tuy rất đói, nhưng sự háo hức được uống một ngụm rượu mạnh và một đĩa đầy thịt rán – hình như người liên lạc đã kể với anh như vậy – còn làm anh vui hơn, trong khi tôi chỉ mong được ăn một chút thôi nên cảm thấy khó chịu. Tôi đi như người không trọng lượng, như ở trên mây, đất dưới chân tôi nhún nhẩy như một cái đệm lồng, không khí như một dòng chảy đẩy tôi đung đưa vô định. Ngoài ra, tôi còn thấy tối tăm, một kiểu tuyệt vọng, tôi không làm sao thoát khỏi cảm giác này, sự bất lực làm tôi muốn khóc.

Tôi thấy Alan nhăn trán nhìn tôi và cho rằng anh bực bội. Nhưng chuyện đó chỉ làm tôi lo lắng một chút thôi, có lẽ như một đứa trẻ sợ bị mắng chửi. Tôi nhớ lại là đã mỉm cười một cách điên khùng và không thể nào dẹp được dù đã cố gắng vì lúc đó tôi có cảm giác là mọi việc đều không hài lòng. Nhưng anh bạn tốt của tôi không nghĩ gì khác trong đầu ngoài sự thông cảm. Trong chớp mắt tôi thấy mình bị những cánh tay khỏe mạnh của hai người nông nô nhấc bổng lên rồi được mang đi nhanh không thể tưởng tượng được (trong thực tế thì rất chậm) qua một đường hầm thật sự của những hốc đá âm u và khe sâu vào trong tim của vùng núi Ben Alder tối tăm.