iệc tướng Kỳ đưa quân ra định “giải phóng” Ðà nẵng rồi lại rút quân về khiến thành phố này trở thành một quốc gia riêng biệt đang tưng bừng mở hội chiến thắng. Một quốc gia độc lập vì hoàn toàn phủ nhận quyền uy và ảnh hưởng của cường quốc lân bang là Sài gòn.

Một quốc gia trọn quyền tự quyết vì mặc dù được các doanh trại và căn cứ Mỹ đóng chung quanh bảo vệ an ninh, nhưng những chiếc C-141 Mỹ chở Thủy quân Lục chiến và cảnh sát Sài gòn ra đây can thiệp vào nội bộ của Đà nẵng, xâm lăng Đà nẵng, đủ là bằng cớ để quốc gia này phải cảnh giác với cường quốc hùng mạnh nhất thế giới!

Chưa hết. Ðà nẵng còn là một quốc gia theo chủ nghĩa vô chính phủ, vì từng người, từng giới, từng tôn giáo đều thấy mình là thành phần nòng cốt đã cương cường đứng ở đầu gió, đã kiêu dũng thách thức, nhờ vậy tướng Kỳ đã phải một lần nữa nhờ những chiếc C-141 của quân đội Mỹ chở một nghìn năm trăm Thủy quân Lục chiến và hai đại đội cảnh sát quốc gia về Sài gòn.

Tính quá khích của dân đất Quãng được dịp phát triển ào ạt. Ðà nẵng hết còn là đàn em ngoan ngoãn của Huế. Đứng ở tuyến đầu, trực diện với “kẻ thù”, bao quanh bởi một lực lượng quân sự hùng hậu có vẻ như đang đồng lõa với “kẻ thù”, Đà nẵng tự kiêu và nổi giận. Đà nẵng thấy mình mới là con mắt bão, là trung tâm điểm của thời cuộc, thấy mình chứ không phải Huế-lặng-lẽ-êm-đềm mới là ngọn cờ đầu cho một cuộc vận động dân-chủ-hóa chế độ, tự-do-hóa chính trị, dân- tộc-hóa quân đội... Mặc cảm phụ thuộc kéo dài từ mấy trăm năm cai trị của triều Nguyễn, đến bây giờ, mới được dịp xóa bỏ hết, như một đứa con trai trưởng thành lần đầu tự tin lớn tiếng đáp “không” với cha mẹ.

Mọi người dân Đà nẵng đều thấy mình lớn lao, mình đang “làm lịch sử”, từ ông Bác sĩ Thị trưởng mang từ Pháp về những giấc mộng vá trời nhặt nhạnh qua sách vở cho đến bác tùy phái già lâu nay quen giả bộ khúm núm ngớ ngẩn. Cả những “khách tạm trú” của Đà nẵng cũng bị cuốn hút vào cuộc!

Trước hết là Lãng!

Ngay sau hôm đi cùng với Mân lên phi trường xem xét tình hình để còn liệu việc làm ăn, Lãng không liên lạc gì với ông Thanh Tuyến và Mân nữa. Với chiếc xe Honda 90 mua lại của một quân nhân Mỹ, Lãng đắc lực trong vai trò mới: vai trò liên lạc viên cho các lực lượng tranh đấu. Ở đâu “nóng” là có mặt Lãng, ổ tranh đấu nào cần những điều tầm thường cụ thể không tiện viết trong các tuyên cáo hay bàn trong các đêm không ngủ, cũng không hề được nhắc tới trong các thông cáo số 1, số 2, như cần vài ổ bánh mì thịt, cần cà phê để uống trong đêm canh thức, cần giấy đánh máy chữ, cần mực quay ronéo, cần một bữa nhậu nhỏ khao quân, có Lãng đậy! Hồi đó loại xe gắn máy Nhật Honda chưa nhập cảng ồ ạt vào Việt nam. Trong lúc những người khác còn dùng các loại xe gắn máy thô kệch tầm thường như Goebbel, Puch, tệ hơn nữa như Mobylette, Solex… thì Lãng đã có một chiếc Honda chín mươi phân khối sáng loáng và khỏe như trâu. Sẵn sàng rút ví chi những món tiền vặt không chút e ngại, thêm chiếc Honda quí giá, Lãng mau chóng trở nên một “khuôn mặt lớn”.

Cậu Gavroche của Victor Hugo, người chiến sĩ nhỏ bé hồn nhiên của cách mạng Pháp, thua xa Lãng về cả hiệu năng đóng góp lẫn trang phục bên ngoài. Lãng đã bỏ bộ đồ lính cũ, mặc một bộ quân phục có huy hiện của đặc khu Quảng Đà cho đúng là thứ tranh đấu chính gốc. Ở ve túi áo bên trái của Lãng, ngay đúng chỗ trái tim đang đập những nhịp nhanh hào hứng, Lãng găm một mánh vải vàng. Ðể thay cho đôi giày trận cao cổ quá chính qui, quá “có vẻ Sài gòn”, Lãng chỉ mang một đôi dép Nhật. Cứ như vậy, kèm thêm cái ví da có nhiều tờ giấy bạc hai trăm mới tinh, Lãng phóng xe Honda 90 vi vút trên khắp các nẻo đường tranh đấu, quên mất chuyện ông Thanh Tuyến nằm chèo queo một mình trong phòng khách sạn.

Mân cũng nhập cuộc nhưng theo một cung cách và động cơ khác! Mân hiểu hơn ai hết mình phải luôn luôn đứng về phe nắm thực quyền ở thành phố này thì mới có thể tiếp tục làm ăn bất hợp pháp như đã làm lâu nay. Quân trấn, cảnh sát, ty an ninh quân đội, tiểu khu, quan thuế, sư đoàn, quân đoàn... biết bao nhiêu cơ quan có thế lực, chỉ cần nhấc cái điện thoại lên là cơ quan trưởng cơ quan đó cũng đủ đốt cơ nghiệp kinh doanh của Mân trong nháy mắt.

Mân vẫn tỏ ra bình tĩnh điệu nghệ trong trò đi dây giữa các thế lực, nhiều lúc tung hỏa mù để thế lực này tưởng cơ sở làm ăn của Mân thuộc một thế lực cao hơn, hoặc đôi lúc đâm bị thóc thọc bị gạo để hai thế lực nguy hiểm đe dọa việc làm ăn của Mân phải kiềm chế lẫn nhau.

Cho nên Mân theo dõi biến chuyển ở Sài gòn, Đà nẵng, cả biến chuyển ở Hoa Thịnh Đốn, còn kỹ càng hơn cả những tay làm chính trị chuyên nghiệp.

Sau khi tướng Kỳ cho rút quân khỏi Ðà nẵng và tướng Thiệu loan báo sẽ cho tổ chức bầu cử Quốc hội Lập hiến trong vòng từ ba đến sáu tháng, Mân nghĩ phong trào Phật giáo miền Trung đã thắng thế. Sẽ có một hình thức thỏa hiệp nào đó tại Sài gòn, và trong mọi tình huống, thế nào những nhân vật quân sự hay dân sự nắm miền Trung cũng phải có cảm tình với phong trào tranh đấu, hoặc do phong trào tranh đấu lựa chọn.

Còn chờ gì nữa mà không đón gió ngay từ khi gió mới nổi. Mân nghĩ vậy, và lao vào cuộc!

Nếu ông Thanh Tuyến được ngồi trên chiếc Toyota trắng nệm bọc nhung màu cà phê sữa để đi lại trong thành phố Ðà nẵng như những lần trước, có lẽ ông cảm thấy an toàn hơn. Ông có một chỗ dựa êm ái ở phía sau. Đầu ông ngả lên phần đầu chiếc ghế nệm, chỗ mà các nhà vẽ kiểu xe hơi Nhật đã bỏ công nghiên cứu để người lái xe vừa ngồi ngay lưng để nhìn đường vừa khỏi phải mỏi cổ. Bàn tay trái của ông nắm hờ lên cái vô-lăng bọc da mịn, bàn tay phải nắm chặt lấy cần số. Gài số xong, ông có thể tiện tay bấm nút máy cassette để nghe nhạc cổ điển Tây phương tỏa ra từ hai cái loa sau lưng ông, hoặc bấm một cái nút khác để nghe tin tức trên khắp thế giới. Cả nền khoa học kỹ thuật tân tiến nhất của thế giới qui về đây bảo bọc phục vụ ông, và ngược lại, từ trên chiếc Toyota thân yêu, ông có cảm giác lâng lâng thú vị của người được từ trên cao nhìn ngắm theo dõi cả thế giới. Mân đã lấy chiếc xe Jeep đi làm “cách mạng” nên suốt một tuần qua, đi đâu ông cũng phải cuốc bộ. Ông đã không quen đi bộ từ lâu, nên đây là lần đầu ông khám phá một cách chua xót rằng gân cốt của mình không còn vững nữa. Chỉ đi từ khách sạn trên đường Ðộc lập xuống bờ sông Hàn, ông đã mỏi nhừ hai vế, mồ hôi toát ra ướt đẫm lưng áo. Ra đến bờ sông, ông phải thuê ngay một cái ghế bố nằm vật xuống, để thở.

Ðà nẵng lên cơn sốt cách mạng nên khách nhàn du chiều chiều ra bờ sông hóng mát thật ít ỏi. Ở đoạn bờ sông quen thuộc xế trái Tòa Thị chính, chỉ lác đác có vài ông già ra ngồi hóng gió sông đọc báo. Ông Thanh Tuyến càng thấy mình già cỗi, càng thấy chới với vì tuổi trẻ đẩy ông vào vị trí mà từ lâu ông phải trở về: nhà an dưỡng cho những kẻ về hưu.

Vì khách ít nên ngoài những người cho thuê ghế bố, hàng quán dọc theo bờ sông đều đóng cửa. Những người buôn gánh bán bưng chuyên bán những món ăn vặt nhưng thật ngon như bánh nậm, bún thịt nướng, cháo gà, đậu hũ, trước đây hễ ông đặt lưng xuống ghế bố là các chị ùa đến chào mời. Những ngày sôi động này, không ai buồn bán quà ở chỗ vắng vẻ nữa. Muốn kiếm cái gì ăn, ông lại phải lội bộ ngược lên phố.

Nhiều hôm bực dọc ông muốn thuê cyclo ra bến xe về Huế. Ông đã viết vài chữ cho Mân và Lãng, định nhờ chủ khách sạn trao lại. Nhưng ông nấn ná, viết rồi lại xé, rồi lại viết…

Ông sợ trong thời gian ông vắng mặt, Mân có việc cần giải quyết gấp không có ai đỡ đần. Ông sợ nét mặt cau có của Mân.

Và một lần nữa, ông Thanh Tuyến lại đau xót nhận ra cái tuổi già của mình.

Một hôm không chịu đựng được nữa, ông Thanh Tuyến thuê cyclo đi đến địa chỉ cũ ở đường Trưng Nữ vương hỏi thăm về Mân và Lãng. Bà chủ nhà tỏ vẻ lo ngại khi thấy ông tới. Bà nhìn dáo dác hai bên đường xem có ai đứng gần đó không, đoạn giục khéo:

- Bác vào nhà đi! Ðứng ở ngoài nắng, cảm bây giờ!

Ông Thanh Tuyến vừa bước qua khỏi cửa, bà chủ đã đóng nhanh cửa lại. Bà quên cả việc mời ông ngồi, xán đến gần thì thào:

- Bác tới đây làm chi? Khổ quá!

Ông Thanh Tuyến sợ hãi, hỏi lại:

- Có việc gì thế?

- Hai ba ngày nay lại có một tụi mất dạy đèo Goebel đến đây hỏi bác với anh Mân, chú Lãng hoài.

- Tụi quen mặt hay lạ mặt?

- Lạ mặt. Có một thằng có cái sẹo dài trên trán.

- Sáu Thẹo à?

- Không. Sáu Thẹo thì tôi còn lạ gì. Nó nói tiếng Quảng.

Giọng ông Thanh Tuyến run run khó nghe vì lưỡi ông ríu lại:

- Chúng hỏi những gì?

Bà chủ nhà chợt nhớ, lên tiếng nhắc:

- Bác ngồi xuống đã. Ôi thôi, chúng nó hỏi đủ thứ chuyện. Hỏi lâu nay bác với anh Mân có ghé lại đây không? Tôi trả lời không, chúng nó hỏi gặn tại sao tôi nói dối. Tôi đem cha mẹ ra thề, chúng mới tin, rồi quay sang hỏi tôi có biết bác dời đi đâu không. Tôi bảo không biết, chúng nó dọa nạt.

- Dọa thế nào?

- Không hiểu tại sao chúng nó biết rõ thế. Chúng nó bảo thằng con tôi lo lót bao nhiêu tiền cho những ai để được làm lính kiểng, rồi hỏi có muốn được yên thân hay muốn đưa con ra trận. Chúng nó còn hỏi chiếc xe vận tải mang số EB-2316 hôm 24-2 dừng ở đây chở đi bảy kiện hàng, hàng đó loại gì, chở đi đâu!

Ông Thanh Tuyến sợ quá, nói một mình:

- Chắc phe núp bóng Ty An ninh Quân đội!

Bà chủ nhà ngồi xuống cái ghế nệm trước mặt ông Thanh Tuyến, giọng trở nên khẩn khoản:

- Bác thương giùm mẹ con tôi. Tôi chỉ còn một đứa con đó thôi. Họ mà làm tới thì chắc mẹ con không còn được thấy mặt nhau nữa. Tôi van bác. Nếu họ có hỏi bác, xin bác nói giùm tôi chưa hề quen biết bác, với anh Mân. Trời ơi! Nếu biết cơ sự thế này…

Bà chủ bắt đầu thút thít khóc. Ông Thanh Tuyến ngồi trân trên ghế, chẳng biết phải làm gì. Chờ cho bà chủ nhà qua cơn sợ hãi, ông mới nói:

- Chị chớ lo quá. Không việc gì đâu.

Rồi thấy bà chủ nhà chưa yên tâm, ông đặt điều nói dối:

- Ai chứ tên Bắc kỳ sẹo đó thì chúng tôi biết rõ lắm. Chúng nó chỉ oang oang cái mồm đi dọa người khác lấy tiền hút bạch phiến chứ không có thế lực gì đâu. Lãng nó đã tìm gặp hắn rồi!

Bà chủ nhà ngửng phắt lên, mừng rỡ:

- Thế à! Rồi chúng nó có chịu bỏ qua không?

Phóng lao phải theo lao, ông Thanh Tuyến tiếp tục nói dối:

- Sao không chịu! Anh Mân với thằng Lãng không nói cho chị biết à?

- Cơ khổ! Từ hôm chú Lãng lại đây lấy chiếc Honda, chú ấy đi mất tăm. Cả anh Mân cũng vậy. Hôm qua thấy chú Lãng chạy Honda qua chợ Cồn, tôi gọi, nhưng chú ấy chạy nhanh quá không nghe. Bác có gặp chú ấy hay anh Mân, nên nói cho họ biết để đề phòng. Quân đá cá lăn dưa ấy, không tin lời chúng nó được đâu. Cẩn thận đề phòng vẫn hơn.

Ông Thanh Tuyến đáp lại:

- Chị cũng thế.

Người chủ nhà giật mình, lại đâm lo lắng. Ông Thanh Tuyến biết mình lỡ lời, tìm hỏi chuyện khác:

- Lãng nó còn để đồ đạc gì ở đây không?

Bà chủ nhà mừng rỡ đáp:

- May quá, bác nhắc tôi mới nhớ. Hôm cô Quế với bà cụ vào đây, về Huế có bỏ quên lại vài thứ lặt vặt. Không biết… Không biết gửi cho bác đem về hô cho cô ấy, có tiện không?

Ông Thanh Tuyến không biết rằng sở dĩ bà chủ nhà đột nhiên do dự, vì trong những thứ Quế bỏ quên lại, có cả quần áo lót của phụ nữ. Cho nên ông hăng hái nói:

- Được mà! Có gì đâu. Ðể tôi đem về cho Quế cho. Có thứ gì nặng không?

Bà chủ nhà đỏ mặt, nhưng cũng tìm được cách trả lời khéo:

- Có cái cassette Sony, hai tấm drap trải giường, hộp xà phòng Dove và và… một ít quần áo lặt vặt tôi đã nhét vào cái bọc nhỏ. Tôi mang ra xe cho bác nhé? Sao bác đậu xe ở đâu tôi không thấy?

Ông Thanh Tuyến không muốn cho chị chủ nhà biết điều gì bất thường, nên lại nói dối:

- Ấy anh Mân mượn chiếc Toyota của tôi đi công chuyện, tôi chờ mãi, cuối cùng cũng kêu xe cyclo đi đến đây.

Bà chủ nhà e ngại hỏi:

- Bấy nhiêu đồ đạc bác ôm có xuể không? Hay cứ để đây, hôm nào cô Quế vào hãy hay.

Ông Thanh Tuyến chỉ mong có vậy, ông nói:

- Vậy cũng được. Để tôi bảo Lãng ghé lấy sau nhé! Thôi, xin phép chị tôi về.

- Bác về Huế à?

- Không, tôi lại chỗ khách sạn để chờ anh Mân.

Bà chủ nhà không lưu khách, lặng lẽ tiễn ông Thanh Tuyến ra cửa. Chị muốn nhường ông đi trước cho đúng phép, nhưng nghĩ sao, chị lại bước nhanh ra mở cửa, đứng giữa khung cửa khép hờ nhìn ra ngoài dò xét, rồi mới thì thào nói với vào trong:

- Không có ai. Bác về nhé!

Ông Thanh Tuyến lách ra khỏi cửa, cắm cúi đi nhanh về phía tay trái. Thái độ cảnh giác của bà chủ nhà khiến ông hồi hộp, lưng nhột nhạt vì cứ nghĩ có ai đó đang rình rập sau lưng mình. Ông đi bộ được một quãng khá xa mới dừng lại, giả vờ cúi xuống sửa giày nhưng thực ra là muốn kiểm chứng xem có ai theo gót không. Chỗ ngả ba, một người đàn ông đang xăm xăm đi tới. Ông Thanh Tuyến vội bước nhanh ra đường lớn. Người lạ cũng bước nhanh theo ông. Đến chỗ gốc cây cách ông Thanh Tuyến chừng mười thước, người lạ nhìn trước nhìn sau, đăm đăm nhìn ông Thanh Tuyến rồi lại cúi xuống nhìn vào gốc cây. Ông Thanh Tuyến sợ quá, muốn chạy cho xa mà hai chân bủn rủn không bước được. Người lạ ngước nhìn ông Thanh Tuyến lần nữa, rồi đứng khuất sau thân cây, như muốn lấy vật gì ra khỏi người mà không muốn cho ông Thanh Tuyến thấy. Ông Thanh Tuyến chết sững, thì thào một mình:

- Chúng nó đến rồi đây! Thôi, cũng đành.

Ông vội chịu thua cuộc quá sớm! Vì người đàn ông lạ chỉ nấp sau gốc cây để tiểu tiện mà thôi!

Ông Thanh Tuyến về tới khách sạn thì được ông quản lý trao một lá thư dán kín của Mân. Mân viết vội mấy dòng vắn tắt:

“Công việc gặp trở ngại. Chúng nó tìm hết cách phá mình nhân vụ lộn xộn này. Chờ anh mãi không được, tôi phải đi Sài gòn ngay bây giờ để nhờ Trung tướng dàn xếp. Anh về Huế chờ tôi”.

Ông Thanh Tuyến không buồn, ngược lại, ông mừng rỡ. Thà như vậy, để ông dứt khoát dẹp quách cái vụ làm ăn bấp bênh hồi hộp này. Ông vội lên phòng thu dọn đồ đạc cho hết vào cái va-li Samsonite. Ông xuống tầng dưới gặp viên quản lý thanh toán tiền phòng. Số tiền quá cao làm ông nhăn mặt, nhưng ông tự an ủi: Thôi, chịu tốn lần cuối cùng rồi trở lại buôn bán bình thường như cũ. Cái ý dứt khoát với hiện tại phức tạp để bước vào một giai đoạn đời phẳng lặng an tâm khiến ông nô nức. Thật là giờ phút nhớ đời. Phải ăn mừng mới được. Bây giờ ông mới thấy đói cồn cào. Ông hỏi anh quản lý có gì ăn không. Anh ta trả lời chỉ còn trứng và bánh mì thịt nguội. Ông Thanh Tuyến hỏi:

- Gần đây có tiệm ăn nào mở cửa không?

Anh quản lý đáp:

- Tiệm Thời đại có mở đấy. Mấy hôm nay dưới đó mặc sức hốt bạc.

- Sao thế?

- Ôi chao! Hết nhóm này tới nhóm khác kéo đến đó ăn mừng, khao quân. Tối hôm qua Tòa Thị chính đãi anh em trên chùa Tỉnh hội một bữa thả giàn.

Ông Thanh Tuyến lấy làm lạ, hỏi lại:

- Anh em nào?

- Anh em quân nhân Phật tử đó!

- Sao anh biết rõ vậy?

- Chủ tiệm Thời đại là anh em cột chèo với tôi mà!

Ông Thanh Tuyến gật gù, dặn viên quản lý nếu có cậu tre trẻ đi Honda 90 đến tìm trong thời gian ông đi ăn, thì bảo hãy chờ chừng nửa giờ ông sẽ về. Sợ anh ta quên, trước khi đi, ông còn nhắc:

- Anh nhớ bảo cậu ấy rán chờ tôi về nhé! Chuyện quan trọng lắm, anh chớ quên!.

Ông kêu cyclo đến hiệu Thời đại. Vào lúc đó, hiệu ăn đã thưa khách vì ở lơ lửng giữa bữa trưa và bữa chiều. Khách phần lớn chỉ kêu đồ uống, và đều mặc đồ lính.

Ông gọi một đĩa mì thập cẩm xào dòn, và một ly rượu chát. Anh bồi đem rượu lên cho ông trước. Ly rượu mầu tím nhạt kêu lanh canh kêu vui tai vì những viên nước đá nhỏ va vào thành thủy tinh mỗi lần ông bưng lên uống. Ba trái lệ chi trắng nõn nổi trên mặt rượu. Ông lấy thìa múc một trái lệ chi cho vào miệng, nhai chậm rãi. Vị ngọt pha lẫn chất rượu. Ông cảm thấy yêu đời, bất giác hát nho nhỏ một bản nhạc cũ hồi tiền chiến. Một bản nhạc của Ngọc Bích, nhan đề hình như là Bến Mơ thì phải.

Bồi bàn mang dĩa mì xào bốc khói lên. Ông ăn chậm rãi, nhấm nháp từ từ để thưởng thức thật kỹ hương vị của từng miếng ăn, từ vị cay của bẹ cải xanh, vị bùi của miếng gan gà, vị ngọt của lát mực biển thái mỏng từng khoanh mầu hồng, vị béo của thịt heo ba chỉ… Ông quên cả chuyện có thể Lãng tìm gặp ông trong thời gian ông ăn uống nhẩn nha tại đây.

Ông gọi thêm một ly rượu chát. Mỗi lần gọi, lòng ông lại hớn hở với ý tưởng đoạn tuyệt được cuộc đời làm ăn phiêu lưu nguy hiểm bấy lâu. Lúc xế chiều, ánh nắng vàng vọt phía tây chiếu vào chỗ ông ngồi, ông mới dứt khoát đứng dậy. Ông chuếnh choáng say, bước đến quầy trả tiền mà chân như đạp trên những mớ bông nõn ếm ái. Ông va vào một cạnh bàn, làm ngã thêm một cái ghế trước khi ra khỏi cửa hiệu.

Ông đứng lại trên lề đường Ðộc lập cho tỉnh táo hơn. Gió chiều nhè nhẹ giúp ông tỉnh trí chút đỉnh, nhưng tai ông vẫn còn nghe rõ mồn một tiếng đập dồn dập của từng nhịp tim. Rồi lẩn lộn vào thứ âm thanh đều đặn ấy, lẩn lộn vào tiếng gió thổi vi vu qua những dây điện cao, ông Thanh Tuyến nghe thoang thoáng những câu nói xa lạ:

- … Nó đó! Chính nó đó!

- Sao chỉ có một đứa? Mấy thằng kia đâu?

- Có đúng thằng già này không?

- Lẹ đi rồi còn dzọt!

- Nhanh lên! Mày sợ hả?

Một tiếng nổ chát chúa, thật gần! Ông Thanh Tuyến giật bắn người. Một hơi gió mạnh xô tạt vào ông. Chỉ cần có thế. Chân ông vốn đã bủn rủn hơi rượu! Ông ngã sấp xuống lề đường, đầu óc chỉ lóe lên một chút đủ cho ông sợ hãi, rồi ông bị cuốn vào một chốn quay cuồng điên đảo, mờ mịt hỗn độn. Ông không biết gì nữa.