hẩm phán điều tra Hautet đợi chúng tôi ở hành lang, và tất cả chúng tôi cùng lên nhà, Françoise đi trước dẫn đường. Tôi ngạc nhiên thấy Poirot đi lên theo kiểu zigzag, cho tới khi anh nhăn mặt thì thầm: “Chẳng trách người hầu nghe được tiếng ông Renauld bước trên cầu thang, không một bậc nào không cọt kẹt đến nhức đầu!”

Trên đầu cầu thang có một lối đi nhỏ rẽ sang nhánh khác.

“Dãy phòng của người hầu,” Bex giải thích.

Chúng tôi tiếp tục đi dọc theo một hành lang, và Françoise gõ lên cánh cửa cuối cùng bên tay phải.

Một giọng nói yếu ớt mời chúng tôi vào, và chúng tôi bước vào một căn phòng chan hòa ánh nắng, nhìn ra phía biển xanh lấp lánh, cách đó chừng một phần tư dặm.

Nằm trên trường kỷ là một người phụ nữ cao lớn, nổi bật. Bà tựa vào gối và được bác sĩ Durand chăm sóc. Người phụ nữ ấy tầm tuổi trung niên, mái tóc đen một thời nay đã gần như bạc trắng, nhưng lại tràn trề sức sống, và mãnh lực từ cá tính của bà tỏa ra rất rõ nét. Người ta có thể lập tức nhận ra trước mắt mình là người mà người Pháp gọi là une maîtresse femmengười phụ nữ cương nghị.

Bà trang trọng nghiêng đầu chào chúng tôi.

“Xin mời các ngài ngồi.”

Chúng tôi lấy ghế, thư ký của thẩm phán yên vị bên một chiếc bàn tròn.

Hautet mở lời: “Thưa bà, tôi hy vọng sẽ không làm bà quá mệt mỏi nếu đề nghị bà thuật lại cho chúng tôi những gì đã xảy ra đêm qua.”

“Không hề gì, thưa ngài. Tôi biết thời gian là điều quý báu trong việc bắt và trừng trị những tên sát nhân vô lại đó.”

“Rất tốt, thưa bà. Tôi nghĩ bà sẽ đỡ mệt hơn nếu tôi đặt câu hỏi và bà chỉ cần trả lời thôi. Đêm qua bà đi ngủ lúc mấy giờ?”

“Lúc 9 rưỡi, thưa ngài. Hôm qua tôi mệt.”

“Còn chồng bà thì sao?”

“Tôi áng chừng khoảng nửa tiếng sau.”

“Ông ấy có vẻ bồn chồn hay lo lắng không?”

“Không, vẫn như mọi khi thôi.”

“Sau đó chuyện gì xảy ra?”

“Chúng tôi ngủ. Tôi bị một bàn tay ấn vào miệng đánh thức. Tôi cố la lên, nhưng bàn tay đó chặn tôi lại. Có hai người đàn ông trong phòng. Cả hai đều đeo mặt nạ.”

“Bà có thể tả lại chúng chút nào không?”

“Một người rất cao, râu đen dài, người kia thấp và mập. Râu hắn hơi đỏ. Cả hai đều đội mũ sụp xuống qua mắt.”

“Hừm!” thẩm phán trầm ngâm. “Có vẻ có quá nhiều râu.”

“Ngài cho rằng chúng là râu giả?”

“Đúng Vậy, thưa bà. Nhưng xin bà kể tiếp.”

“Tên lùn hơn giữ tôi. Hắn nhét một miếng giẻ vào miệng tôi, rồi lấy dây thừng trói tay chân tôi. Tên còn lại đứng ở phía chồng tôi. Hắn chộp lấy con dao rọc giấy nhỏ trên bàn trang điểm của tôi và gí mũi dao vào ngay phía trên tim ông ấy. Khi tên lùn trói tôi xong, hắn cùng với tên kia bắt chồng tôi đứng dậy và đi với chúng vào phòng thay đồ bên cạnh. Tôi gần như ngất đi vì sợ, nhưng vẫn cố lắng nghe.

“Chúng nói chuyện quá nhỏ, tôi không thể nghe được gì. Nhưng tôi nhận ra thứ tiếng Tây Ban Nha lai căng, loại hay được dùng ở một số vùng Nam Mỹ. Có vẻ như chúng đòi hỏi gì đó ở chồng tôi, và chẳng mấy chốc, chúng trở nên giận dữ, chúng nói to hơn một chút. Tôi nghĩ tên cao hơn nói: ‘Mày biết bọn tao muốn gì không? Điều bí mật! Nó đâu?’ Tôi không biết chồng tôi trả lời ra sao, nhưng tên kia đáp lại giận dữ: ‘Mày nói dối! Tao biết mày có giữ nó. Chìa khóa đâu?’

“Rồi tôi nghe tiếng mở ngăn kéo. Có một cái két trên tường phòng thay đồ của chồng tôi, ông ấy lúc nào cũng giữ một khoản tiền mặt tương đối lớn trong đó. Léonie nói với tôi cái két bị phá và tiền đã bị lấy sạch, nhưng rõ ràng cái chúng tìm kiếm không có ở đó, lát sau tôi nghe tiếng tên cao lớn nguyền rủa, lệnh cho chồng tôi mặc đồ vào. Không lâu sau đó, tôi đoán có tiếng động trong nhà khiến chúng chột dạ, vì chúng giục chồng tôi đi sang phòng tôi khi còn chưa mặc đồ xong.”

“PardonXin thứ lỗi,” Poirot ngắt lời, “nhưng có còn lối nào khác để ra khỏi phòng thay đồ không?”

“Không, thưa ngài, chỉ có cửa thông sang phòng tôi thôi. Chúng thúc chồng tôi đi qua, tên thấp hơn đi trước, và tên cao hơn đi phía sau ông ấy, lăm lăm con dao trong tay. Paul cố gắng nhoài đến chỗ tôi. Tôi thấy ánh mắt thống khổ của ông ấy. Ông ấy nói với hai kẻ đang bắt giữ mình: ‘Tôi phải nói chuyện với cô ấy.’ Rồi tới bên giường. ‘Mọi chuyện ổn cả thôi, Eloise,’ ông ấy nói. ‘Đừng sợ. Anh sẽ trở lại trước khi trời sáng.’ Nhưng, dù ông ấy cố nói bằng giọng tự tin, tôi vẫn thấy nỗi kinh hoàng trong mắt ông ấy. Rồi chúng đẩy chồng tôi ra ngoài, tên cao lớn nói: ‘Gây ra một tiếng động thôi là mày đi đời, biết chưa!’

“Sau đó,” bà Renauld tiếp tục, “chắc tôi đã ngất đi. Điều tiếp theo tôi còn nhớ được là Léonie xoa bóp khớp tay cho tôi và đưa cho tôi một ly brandy.”

“Thưa bà Renauld,” thẩm phán hỏi, “bà có biết chút gì về thứ mà bọn giết người tìm kiếm không?”

“Không hề, thưa ngài.”

“Bà có biết chồng bà lo sợ điều gì đó không?”

“Có. Tôi có thấy ông ấy thay đổi.”

“Từ bao lâu rồi?”

Bà Renauld nhớ lại. “Có lẽ khoảng mười ngày.”

“Không lâu hơn?”

“Có thể. Nhưng lúc đó tôi mới để ý.”

“Bà có hỏi ông nhà nguyên nhân không?”

“Có một lần. Ông ấy tránh không trả lời. Tuy nhiên, tôi tin là ông ấy đang cực kỳ bất an. Thế nhưng, rõ ràng là ông ấy muốn giấu tôi sự thật, nên tôi cố vờ như mình không nhận thấy điều gì cả.”

“Bà có biết rằng ông nhà đã nhờ đến sự trợ giúp của thám tử không?”

“Thám tử sao?” bà Renauld thốt lên, ngạc nhiên cực độ.

“Phải, chính là quý ông đây – ngài Hercule Poirot. Hôm nay ngài ấy đã tới đây theo lời mời của chồng bà.”

Poirot cúi đầu và rút lá thư ông Renauld viết từ trong túi ra đưa cho bà Renauld.

Bà Renauld đọc lá thư với vẻ sửng sốt thực sự. “Tôi không hề biết gì về việc này. Rõ ràng là ông ấy hoàn toàn nhận thức được về mối nguy hiểm.”

“Giờ thì, thưa bà, xin bà hãy thẳng thắn với tôi. Có biến cố nào trong cuộc sống của ông nhà ở Nam Mỹ có thể hé lộ chút gì về án mạng của ông ấy không?”

Bà Renauld suy nghĩ kỹ càng, nhưng cuối cùng lắc đầu.

“Tôi không nghĩ ra được chuyện gì. Chắc chắn là chồng tôi có rất nhiều kẻ thù, những người mà ông ấy đã đánh bại theo cách này hay cách khác, nhưng tôi không nghĩ được một trường hợp đặc biệt nào. Tôi không nói là không có biến cố nào như vậy – chỉ là tôi không biết đến thôi.”

Thẩm phán điều tra chán nản vuốt râu: “Bà có thể xác định thời gian của cuộc tấn công này không?”

“Có, tôi nhớ chính xác có nghe đồng hồ trên mặt lò sưởi điểm hai tiếng.” Bà hất đầu về phía chiếc đồng hồ du lịch tám ngày lên dây một lần trong vỏ da đặt ở giữa lò sưởi.

Poirot đứng dậy, chăm chú quan sát tỉ mẩn chiếc đồng hồ, gật gù vẻ hài lòng.

“Còn đây nữa,” Bex thốt lên, “một chiếc đồng hồ đeo tay, chắc chắn đã bị bọn sát nhân gạt rơi khỏi bàn trang điểm, vỡ tan tành. Bọn chúng không biết rằng đây sẽ là bằng chứng chống lại chúng.” Ông ta nhẹ nhàng nhặt đi những mảnh kính vỡ. Đột nhiên, mặt ông biến sắc, sững sờ.

“Mon Dieu!Chúa ơi!” ông ta thốt lên. “Cái gì đây?”

“Kim đồng hồ chỉ bảy giờ!”

“Sao kia?” thẩm phán điều tra kêu lên kinh ngạc.

Nhưng Poirot, vẫn linh lợi như mọi khi, cầm lấy món nữ trang rẻ tiền từ tay cảnh sát trưởng và đưa lên tai. Rồi anh mỉm cười.

“Phải rồi, kính thì đã vỡ, nhưng bản thân cái đồng hồ thì vẫn chạy.”

Ai nấy đều cười nhẹ nhõm khi nghe lời giải thích cho điều bí ẩn. Chỉ có viên thẩm phán sực nhớ ra một điểm khác.

“Nhưng chắc chắn bây giờ không phải là bảy giờ.”

“Không,” Poirot nhẹ nhàng nói, “bây giờ là năm giờ hơn. Có thể là cái đồng hồ này chạy nhanh, có phải thế chăng thưa bà?”

Bà Renauld cau mày nghĩ ngợi.

“Đúng là nó chạy nhanh,” bà ta công nhận. “Nhưng tôi chưa bao giờ biết là nó lại chạy nhanh tới mức ấy.”

Với một vẻ nôn nóng, thẩm phán bỏ qua vấn đề chiếc đồng hồ và tiếp tục cuộc thẩm vấn.

“Thưa bà, cửa trước được phát hiện chỉ khép hờ. Như vậy, gần như có thể khẳng định bọn giết người đi vào qua lối đó, nhưng nó lại không hề bị xô đẩy. Bà có nghĩ tới bất cứ cách lý giải nào không?”

“Có thể là chồng tôi ra ngoài đi dạo và quên không chốt cửa khi trở vào.”

“Trường hợp đó có dễ xảy ra không?”

“Rất dễ. Ông nhà tôi là người đãng trí nhất trần đời.”

Trán bà hơi nhăn lại khi nói những lời này, như thể tính cách này của người quá cố đã nhiều lần khiến bà khó chịu.

“Tôi nghĩ chúng ta có thể rút ra một kết luận,” cảnh sát trưởng bất ngờ lên tiếng. “Vì hai gã kia nhất định bắt ông Renauld mặc đồ, có vẻ như nơi mà chúng định dẫn ông ấy tới, nơi ‘điều bí mật’ được cất giấu, cách đây khá xa.”

Thẩm phán gật đầu.

“Phải, xa, nhưng không quá xa, vì ông ấy có nói sẽ trở lại khi trời sáng.”

“Chuyến tàu cuối cùng rời ga Merlinville lúc mấy giờ?” Poirot hỏi.

“Mười một giờ năm mươi phút chiều nay, và mười hai giờ mười bảy phút chiều kia, nhưng khả năng cao hơn là chúng có sẵn một chiếc ô tô.”

“Tất nhiên rồi,” Poirot tán thành, trông anh có vẻ ủ dột.

“Quả thực, đó có thể là một cách để lần theo chúng,” thẩm phán tươi tỉnh nói tiếp. “Hai người nước ngoài trên một chiếc ô tô rất có thể đã thu hút sự chú ý. Đó là một ý rất hay, ngài Bex.”

Ông ta mỉm cười, rồi nghiêm trang trở lại, nói với bà Renauld:

“Còn một câu hỏi nữa. Bà có biết cái tên ‘Duveen’ không?”

“Duveen?” Bà Renauld trầm ngâm nhắc lại. “Không, lúc này thì không, tôi không nghĩ là mình biết.”

“Bà đã bao giờ nghe thấy chồng mình nhắc tới cái tên đó chưa?”

“Chưa bao giờ.”

“Bà có biết người nào có tên thánh là Bella không?”

Ông chăm chú quan sát bà Renauld, chờ cơ hội chớp lấy bất cứ dấu hiệu nào của sự giận dữ hay nhận biết, nhưng bà ta chỉ điềm nhiên lắc đầu. Ông tiếp tục đặt câu hỏi:

“Bà có biết đêm qua chồng bà có tiếp một vị khách không?”

Lúc này thì ông thấy má bà Renauld ửng đỏ lên một chút, nhưng bà vẫn bình tĩnh trả lời:

“Không, ai vậy?”

“Một quý bà.”

“Thế sao?”

Đến đây, vị thẩm phán không nói thêm nữa. Có vẻ như bà Daubreuil không có can hệ gì tới vụ án mạng, và ông cũng không muốn làm bà Renauld đau lòng hơn mức cần thiết.

Ông ra hiệu cho cảnh sát trưởng, vị này gật đầu đáp lại. Ông ta đứng dậy, đi ngang qua căn phòng rồi trở lại, tay cầm chiếc bình thủy tinh chúng tôi đã thấy ở nhà ngoài. Ông lấy con dao găm trong bình ra.

“Thưa bà,” ông ta nhẹ nhàng hỏi, “bà có nhận ra cái này không?”

Bà Renauld kêu lên khe khẽ.

“Có chứ, đó là con dao của tôi.” Rồi bà nhìn thấy mũi dao dính máu, bà co người lại, mắt mở to sợ hãi. “Có phải là… máu không?”

“Phải, thưa bà. Đây là hung khí giết chồng bà.” Ông nhanh chóng cất con dao đi. “Bà có chắc chắn đây là con dao đêm qua nằm trên bàn trang điểm không?”

“Ôi, vâng. Đó là quà con trai tôi tặng. Hồi chiến tranh, nó tham gia lực lượng Không quân. Nó khai tăng tuổi.” Trong giọng nói của người mẹ ấy có đôi chút tự hào. “Con dao này được làm từ vỏ máy bay, và con trai tôi đã tặng cho tôi như một kỷ niệm về cuộc chiến.”

“Tôi hiểu rồi thưa bà. Như vậy thì chúng ta lại có một vấn đề khác. Con trai bà hiện đang ở đâu? Cần phải đánh điện ngay cho cậu ấy, không chậm trễ.”

“Jack? Nó đang trên đường tới Buenos Aires.”

“Sao kia?”

“Phải. Hôm qua chồng tôi đánh điện cho nó. Trước ông nhà tôi có cử nó đi làm việc ở Paris, nhưng hôm qua ông ấy phát hiện ra rằng nó phải lập tức tới Nam Mỹ. Tối qua có một con tàu rời Cherbourg tới Buenos Aires, và ông ấy đánh điện bảo nó đi chuyến tàu đó.”

“Bà có biết chút nào về công việc ở Buenos Aires không?”

“Không thưa ngài, tôi không biết gì về bản chất công việc ở đó cả, nhưng Buenos Aires không phải điểm đến cuối cùng của con trai tôi. Nó sẽ đi đường bộ từ đó tới Santiago.”

Cảnh sát trưởng và thẩm phán đồng thanh thốt lên: “Santiago! Lại là Santiago!”

Chính vào lúc tất cả chúng tôi đều sững sờ vì nghe nhắc tới địa danh đó, Poirot tiếp cận bà Renauld. Từ nãy tới giờ, anh vẫn đứng mơ màng cạnh cửa sổ, và tôi không dám chắc anh có ghi nhận những điều vừa xảy ra không. Anh dừng lại bên cạnh người phụ nữ và cúi đầu.

“PardonXin thứ lỗi, thưa bà, nhưng tôi xin phép được kiểm tra cổ tay của bà được không?”

Dù hơi ngạc nhiên trước yêu cầu này, bà Renauld vẫn chìa hai cổ tay ra. Mỗi bên đều có vết bầm đỏ ở chỗ dây thừng siết chặt. Trong lúc anh xem xét, hình như tôi thấy ánh mắt hào hứng thoáng qua của anh biến mất.

“Chắc là bà đau lắm,” anh nói, một lần nữa, anh lại tỏ ra đăm chiêu.

Nhưng vị thẩm phán lại sôi nổi nói:

“Cần phải liên lạc bằng điện tín ngay với cậu Renauld. Chúng ta nhất định phải biết tất cả những thông tin về chuyến đi Santiago mà cậu ấy có thể nói cho chúng ta.” Rồi ông ngần ngừ. “Giá như cậu ấy ở ngay gần đây thì chúng tôi đã tránh được cho bà nỗi đau này, thưa bà.” Ông dừng lại.

“Ý ông là,” bà Renauld nói khẽ, “việc nhận dạng thi thể của chồng tôi?”

Thẩm phán gật đầu.

“Tôi là một người mạnh mẽ, thưa ngài. Tôi có thể chịu đựng được tất cả những điều tôi cần phải chịu. Bây giờ tôi đã sẵn sàng.”

“Ồ, ngày mai cũng chưa muộn, tôi đảm bảo với bà…”

“Tôi muốn làm cho xong,” bà nói rất khẽ, một thoáng đau đớn lướt qua trên gương mặt. “Phiền ông đưa tay cho tôi, bác sĩ.”

Ông bác sĩ vội vàng tiến lại, khoác lên vai bà Renauld một tấm áo choàng, và cả đoàn chậm rãi đi xuống cầu thang. Ông Bex nhanh chân đi trước để mở cửa nhà kho.

Một đôi phút sau, bà Renauld xuất hiện ở ngưỡng cửa. Bà thật xanh xao, nhưng cương nghị. Bà đưa tay lên mặt. “Xin các ngài cho tôi xin một phút để trấn tĩnh.”

Bà bỏ tay ra và nhìn xuống người đàn ông quá cố. Rồi vẻ tự chủ phi thường cho đến giờ vẫn giúp bà đứng vững đột ngột biến mất.

“Paul!” bà hét lên. “Chồng tôi! Ôi, Chúa ơi!” Rồi đổ sụp xuống đất, ngất lịm.

Poirot lập tức chạy tới bên cạnh, nâng mi mắt lên và bắt mạch cho bà Renauld. Khi đã yên trí rằng bà đã bất tỉnh, anh tránh sang một bên. Anh kéo tay tôi.

“Tôi đúng là một kẻ đần, bạn tôi ơi! Nếu có chút tình yêu hay nỗi đớn đau nào trong giọng nói của một người phụ nữ, thì tôi đã vừa nghe thấy đây. Cái ý tưởng nhỏ bé của tôi sai bét cả. Ái chà! Eh bienRồi, tôi phải bắt đầu lại thôi!”