Tạ Chí Đại Trường (21 tháng 6 năm 1938 tại Nha Trang – 24 tháng 3 năm 2016 tại Thành phố Hồ Chí Minh), là một nhà sử học và là nhà nghiên cứu văn hóa Việt Nam người Mỹ gốc Việt. Bắt đầu nghiên cứu sử học, văn hóa từ đầu thập niên 1960 tại Việt Nam, Tạ Chí Đại Trường cho ra đời tác phẩm đáng chú ý của ông, Lịch sử nội chiến ở Việt Nam từ năm 1771 đến 1802, vào năm 1964. Tác phẩm này đã đặt lại vấn đề về vai trò của nhà Tây Sơn trong lịch sử Việt Nam, nhiều tác phẩm sau này của Tạ Chí Đại Trường cũng có được cách lập luận và quan điểm độc đáo như vậy. Sau khi định cư tại Hoa Kỳ năm 1994, Tạ Chí Đại Trường bắt đầu cho in nhiều tác phẩm nghiên cứu lịch sử, văn hóa có giá trị, cho tới thập niên 2000 thì các tác phẩm này mới dần được in và phát hành tại Việt Nam như Thần, Người và Đất Việt, Những bài dã sử Việt.

Lịch Sử Nội Chiến Ở Việt Nam Từ 1771 Đến 1802 là một công trình nghiên cứu khoa học được đánh giá rất cao ngay tại thời điểm xuất bản lần đầu tiên - năm 1973 tại Sài Gòn. Thoát khỏi những nhận định đã thành nếp nghĩ, không bị ràng buộc bởi những cái gọi là "sử sách chính thống" mà chẳng hề đầy đủ, cuốn sách đã dựng lại một cách chân thực thế cục nước Việt nửa cuối thế kỷ 18 với đầy biến động.

Lịch Sử Nội Chiến Ở Việt Nam Từ 1771 Đến 1802 được chia thành 3 phần lớn với nhiều mục nhỏ, xẻ 32 năm thành 3 giai đoạn:

- Từ 1771 - 1785: Sự tan rã ở Nam Hà (Nam Hà: phần lãnh thổ phía nam sông Gianh trở đi, còn được biết đến là Đàng Trong trong giai đoạn Trịnh - Nguyễn phân tranh).

- Từ 1786 - 1789: Sự tan rã của Nam Hà và khi Tây Sơn bành trướng.

- Từ 1789 - 1802: Giai đoạn thanh toán Nguyễn - Tây Sơn.

Câu chữ ngồn ngộn của Lịch Sử Nội Chiến Ở Việt Nam Từ 1771 Đến 1802 khắc họa nên chân dung những con người đã làm nên lịch sử bất kể người đời sau nhìn nhận họ như thế nào. Một thời đại hỗn loạn bởi mưu đồ chính trị, bởi giao tranh bạo lực của đủ loại người.

Không có thiên kiến hay vị nể, cuốn sách sẽ khiến nhiều người đọc vỡ mộng bởi những thông tin mà nó đem lại hoàn toàn khác với những gì họ đã từng biết. Nhưng có sao? Sử sách vốn tràn đầy những nghi hoặc và mơ hồ bởi sử sách chính thống là những gì nhà cầm quyền muốn đời sau biết chứ đâu hẳn đã là sự thật. Trong bối cảnh ấy, Lịch Sử Nội Chiến Ở Việt Nam Từ 1771 Đến 1802 tựa như một điểm nhấn khác lạ với vị trí của riêng mình.

Không xét đoán, không đánh giá mà chỉ là một tập tài liệu đã được xử lý công phu bằng một cái nhìn khách quan "có sao nói vậy", Lịch Sử Nội Chiến Ở Việt Nam Từ 1771 Đến 1802 sẽ còn đứng vững giữa bộn bề sử liệu nước nhà.

©

Lịch Sử Nội Chiến Ở Việt Nam Từ 1771 Đến 1802

Thoát khỏi sự ràng buộc bắt nguồn từ những định kiến và lập trường chính trị, Lịch sử nội chiến ở Việt Nam từ 1771 đến 1802 đã dựng lại chi tiết bàn cờ quyền lực trong xã hội Đại Việt nửa cuối thế kỷ 18.

Những liên minh và đối địch, tạm thời hay lâu bền dựa trên căn bản quyền lợi thiết thân được tái hiện sinh động: những giáo sĩ thừa sai và các nhà buôn Tây phương, nhóm di dân Hoa kiều và cướp biển Tề Ngôi, các thế lực ngoại bang Xiêm La và Mãn Thanh, nhà Lê-Trịnh thời mạt diệp và những vị hoàng thân chạy loạn... Vượt lên trên hết là gương mặt hai đối thủ lớn nhất của thời đại: Quang Trung Nguyễn Huệ và Gia Long Nguyễn Ánh.

Trong số rất nhiều sách sử, Lịch sử nội chiến ở Việt Nam từ 1771 đến 1802 chiếm một địa vị thật riêng. Ngay từ khi xuất bản lần đầu năm 1973, tác phẩm đã được học giới nhìn nhận như một công trình chung quyết về lịch sử phân ly và nhất thống đất nước. Nhà chuyên môn tìm thấy ở sách một tinh thần học thuật không vì nể, người đọc phổ thông tìm thấy trong sách những câu chuyện xảy ra nhiều thế kỷ trước mà ảnh hưởng còn mãi đến ngày nay.